(Người Chăn Nuôi) – Nghiên cứu cho thấy, lycopene, một sắc tố từ thực phẩm tự nhiên có tác dụng bảo vệ gia cầm chống lại độc tố Aflatoxin B1.
Ðộc tố nấm mốc mycotoxins là những yếu tố nguy cơ bắt nguồn từ thức ăn chăn nuôi gây bất lợi cho sức khỏe của người và động vật. WHO đã xác định độc tố Aflatoxin B1 (AFB1) là chất gây ung thư nhóm 1. Quá trình chuyển hóa AFB1 kèm theo sản sinh quá mức các gốc ôxy hóa tự do (ROS), dẫn đến ứng kích ôxy hóa. Ty thể sẽ là cơ quan đầu tiên bị ảnh hưởng vì đây là trung tâm sản sinh ROS nội bào.
Khi ty thể bị tổn thương do AFB1 kéo theo nhiều nguy cơ khác. Có thể giảm bớt độc tính của AFB1 bằng cách cải thiện chức năng của ty thể. Lycopene có thể được sử dụng như một chất dinh dưỡng mang nhiều hoạt tính sinh học gồm kháng ôxy hóa và điều trị bệnh.
Lợi ích của lycopene
Ðể xác định các công dụng bảo vệ của lycopene chống lại AFB1, các nhà nghiên cứu thuộc Ðại học Yangzhou đã tiến hành thử nghiệm đánh giá hiệu lực bảo vệ của lycopene trước tổn thương ôxy hóa ty thể và rối loạn chức năng gan của nhóm gia cầm tiếp xúc với độc tố AFB1, đồng thời xem xét kỹ lưỡng cơ chế tham gia vào quá trình kháng ôxy hóa ty thể, sưng phù ty thể, nồng độ ATP ở gan và biểu hiện gen của quá trình sinh học ty thể.
Căn cứ vào các báo cáo trước đây về tác động tiêu cực của Aflatoxin lên hiệu suất tăng trưởng của gia cầm, các nhà nghiên cứu tại Ðại học Yangzhou đã xác định hiệu lực của phụ gia lycopene lên hiệu suất tăng trưởng. Nghiên cứu của họ gồm 3 khẩu phần:
– Khẩu phần đối chứng (control): Không phụ gia, không AFB1.
– Khẩu phần AFB1: Khầu phần cơ bản với 100 µg/kg aflatoxin B1 (AFB1).
– Khẩu phần AFB1 + LYC: Khẩu phần cơ bản với 100 µg/kg AFB1 + 200 mg/kg lycopene (LYC).
Hình 1
Tác hại của aflatoxin B1
Gan là cơ quan đích của AFB1 vì đây là nơi hầu hết Aflatoxin được kích hoạt sinh học thành các dạng độc tố 8, 9 – epoxide và liên kết DNA cùng protein để phá hủy cấu trúc của gan và làm tăng trọng lượng gan. Trong nghiên cứu này, mức độ ROS và hydrogen peroxide (H2O2) tăng, nồng độ glutathione trong ty thể và hoạt tính của các enzyme kháng ôxy hóa giảm, thì cân bằng ôxy hóa khử của ty thể bị phá vỡ và kéo theo ứng kích ôxy hóa. Tương tự, khi ty thể sưng phù, nồng độ ATP giảm và hoạt tính của phức hợp ty thể ETC I, II, III và V cũng giảm theo. Ngoài ra, biểu hiện của mRNA của gen chống ôxy hóa ở gan gia cầm tiếp xúc với AFB1 cùng giảm. Nhìn chung, aflatoxin gây tổn thương ôxy hóa ty thể bằng cách tác động vào cân bằng nội môi ROS của ty thể và phá hủy hệ thống hàng rào chống ôxy hóa.
Trong một nghiên cứu tương tự ở gà thịt, AFB1 khiến lượng ăn vào, tăng trọng giảm và tỷ lệ biến đổi thức ăn kém hơn so nhóm đối chứng. Các chuyên gia cứu tại Ðại học Nông nghiệp Tứ Xuyên, Trung Quốc đã nghiên cứu hiện tượng ức chế miễn dịch do AFB1 gây ra cho vật nuôi. Kết quả cho thấy quá trình chết tế bào lymphocyte nhiều quá mức liên quan đến tăng ứng kích ôxy hóa, bằng chứng là hoạt tính của các enzyme glutathione peroxidase, glutathione reductase và catalase đều bị suy giảm trong khi lượng malondialdehyde lại tăng.
Hiệu lực bảo vệ của lycopene
Tình trạng ôxy hóa khử của ty thể: Lycopene cho thấy nồng độ glutathione ty thể, hoạt tính của các enzyme glutathione peroxidase và manganese superoxide dismutase đều cao hơn, đồng thời nồng độ H2O2 thấp hơn so những con gia cầm ở nhóm tiếp xúc với AFB1. Lycopene đã làm giảm nồng độ ROS trong gan của gia cầm tiếp xúc với AFB1.
Hoạt tính của phức hợp ty thể ETC: Sử dụng phụ gia lycopne làm tăng hoạt tính của phức hợp electron vận chuyển ty thể và giảm tình trạng sưng phù ty thể. Nhóm lycopene có nồng độ ATP trong gan cao hơn nhóm AFB1.
Biểu hiện gen: So với nhóm AFB1, gia cầm ở nhóm lycopene cho thấy mức độ điều chỉnh các biểu hiện mRNA của những gen chống ôxy hóa trong gan đã được tăng cường rõ rệt.
Lycopene có tác dụng lên hiệu suất tăng trưởng của gia cầm tiếp xúc với AFB1 (hình 1). Nhờ đó, lycopene cũng có lợi đối với cải thiện tình trạng ôxy hóa của gia cầm khi làm giảm ROS và H2O2, tăng glutathione ty thể và tăng hoạt tính của các enzyme chống ôxy hóa như glutathione peroxidase, manganese superoxide dismutase trong ty thể của gia cầm tiếp xúc với AFB1.
Các nhà nghiên cứu đã kết luận lycopene trong khẩu phần ăn có hiệu lực bảo vệ gà thịt trước những tổn thương và rối loạn chức năng ôxy hóa ty thể do AFB1 gây ra. Hiệu lực này nhờ khả năng loại bỏ ROS, kích thích chống ôxy hóa của ty thể và duy trì quá trình sinh học của ty thể. Từ đó có thể khẳng định, lycopene hoặc các thành phần thức ăn giàu lycopene có tiềm năng trở thành chất chứa trị các tổn thương do AFB1 gây ra ở gia cầm.
Dũng Nguyên
(Theo Allaboutfeed)
