(Người Chăn Nuôi) – Ngày 10/2/2025, Cục Thú y có Công văn số 276 TY-DT cập nhật tình hình lưu hành virus Cúm gia cầm (CGC), virus Lở mồm long móng (LMLM), virus Viêm da nổi cục (VDNC) và virus Dịch tả heo châu Phi (DTLCP) thu thập từ các giám sát bị động và chủ động tại Việt Nam trong năm 2023 – 2024 và khuyến cáo sử dụng vaccine. Đặc san Người Chăn nuôi xin giới thiệu đến bạn đọc thông tin về virus Cúm gia cầm (CGC).
Lưu hành virus CGC A/H5
Trong hai năm 2023 – 2024, virus CGC lưu hành ở Việt Nam là chủng A/H5N1 và A/H5N6. Virus CGC A/H5N1 lưu hành chiếm chủ yếu, được phát hiện trên cả các mẫu ổ dịch và giám sát chủ động tại các chợ buôn bán gia cầm sống rải rác trên cả nước; trong khi đó, virus CGC A/H5N6 chỉ phát hiện với số lượng ít (4 mẫu của gia cầm được lấy tại chợ buôn bán gia cầm sống) ở 3 tỉnh miền Bắc (Cao Bằng, Lạng Sơn và Nam Định).
Kết quả giải trình tự gien virus CGC A/H5N1 cho thấy, virus thuộc các nhánh (clade) 2.3.4.4b, 2.3.2.1c và 2.3.2.1e, cụ thể như sau:
Virus CGC A/H5N1
+ Chủng virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c phát hiện ở một số tỉnh miền Trung và miền Nam;
+ Chủng virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b, trong đó chia thành hai nhánh phụ, tạm xếp thành nhánh phụ 2.3.4.4b1 và nhánh phụ 2.3.4.4b3: Nhánh phụ 2.3.4.4b1 được phát hiện ở một số tỉnh miền Nam; nhánh phụ 2.3.4.4b3 lưu hành rải rác khắp cả nước;
+ Chủng virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1e phát hiện ở một số tỉnh miền Nam.
Chủng virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1e đã được phát hiện trên gia cầm nuôi trên địa bàn 2 tỉnh Long An và Tiền Giang và trên động vật hoang dã (hổ, báo) nuôi nhốt trên địa bàn 2 tỉnh Long An và Đồng Nai (trong tháng 8 và tháng 9/2024). Chủng virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1e trên gia cầm có nguồn gốc từ Lào và Campuchia trong giai đoạn 2022 – 2023. Chủng virus này có gien tái tổ hợp từ các chủng virus CGC thuộc nhánh 2.3.2.1c (HA, NA) và các chủng virus CGC thuộc nhánh 2.3.4.4b (PB2, PB1, PA, NP, MP, NS) và có khả năng thích nghi trên một số loài động vật có vú.
Virus CGC A/H5N6
Virus CGC A/H5N6 thuộc nhánh 2.3.4.4h được phát hiện ở giám sát chợ gia cầm sống trên địa bàn 3 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn và Nam Định.
Virus CGC A/H5N8
Từ tháng 5/2022 đến nay không phát hiện chủng virus này lưu hành tại Việt Nam.
Khuyến cáo lựa chọn vaccine phòng bệnh CGC
Hiện nay, có nhiều loại vaccine CGC đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại Việt Nam.
Tiêu chí kỹ thuật để xem xét, lựa chọn vaccine CGC: Hàng năm, Cục Thú y đã chỉ đạo các đơn vị chuyên môn thuộc Cục Thú y phối hợp với các đơn vị sản xuất, cung ứng vaccine tổ chức đánh giá hiệu lực một số loại vaccine bằng phương pháp công cường độc. Kết quả được tóm tắt như sau:
Kết quả đánh giá hiệu lực vaccine năm 2024
Vaccine CGC vô hoạt NAVET-FLUVAC 2 (Công ty CP Thuốc thú y Trung ương Navetco sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi trên gà: Đạt bảo hộ 100% với các chủng virus CGC độc lực cao A/ H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 3.4.4b3.
Vaccine CGC H5 vô hoạt chủng D7 và rD8 (Công ty Guangzhou South China Biological Medicine, Ltd, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi trên gà: Đạt bảo hộ 100% với các chủng virus CGC độc lực cao A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 2.3.4.4b3.
Vaccine CGC Re-5 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi trên gà: Đạt bảo hộ 100% với các chủng virus CGC độc lực cao A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 2.3.4.4b3.
Vaccine CGC Re-6 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi cho gà, vịt, ngan và chim cút, có hiệu lực bảo hộ: 100% trên gà, vịt và ngan đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 3.4.4b1, 2.3.4.4b2 và 2.3.4.4b3; 80% trên chim cút đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 100% trên chim cút với virus CGC A/H5N1 các nhánh 2.3.4.4b2 và 2.3.4.4b3.
Kết quả đánh giá hiệu lực vaccine các năm 2022 – 2023
Vaccine CGC vô hoạt NAVET -VIFLUVAC (Công ty CP Thuốc thú y Trung ương Navetco sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi, có hiệu lực bảo hộ 80% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c.
Vaccine CGC vô hoạt NAVET-FLUVAC 2 (Công ty CP Thuốc thú y Trung ương Navetco sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi, có tỷ lệ bảo hộ 80% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; 100% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4g; 80% đối với virus CGC A/ H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 100% đối với virus CGC A/H5N8 nhánh 3.4.4b; 90% với virus CGC A/ H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1; 90% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b2 và 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b3.
Vaccine CGC Re-5 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi, có hiệu lực bảo hộ 80% đối với virus CGC A/ H5N1 nhánh 2.3.2.1c; 80% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 80% với virus CGC A/H5N6 nhánh 3.4.4g; 100% đối với virus A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b; 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1; 90% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b2 và 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b3.
Vaccine CGC Re-6 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi, có hiệu lực bảo hộ 100% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 3.2.1c; 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b, 90% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4g; 100% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 80% đối với virus CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b.
Vaccine CGC H5 vô hoạt chủng D7 và rD8 (Công ty Guangzhou South China Biological Medicine, Ltd, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi, có tỷ lệ bảo hộ 100% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; bảo hộ 100% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4g và 90% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; bảo hộ 100% đối với virus CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b; 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1; 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b2 và 100% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b3.
Vaccine CGC K-New H5 (Công ty Laboratorio Avi-Mex, A De C.V, Mexico), với liệu trình tiêm 1 mũi, có hiệu lực bảo hộ 90% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; với liệu trình tiêm 2 mũi, có hiệu lực bảo hộ 93% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c và bảo hộ 100% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h.
Vaccine CGC vô hoạt Mefluvac H5 plus 8 (Công ty Middle East for Vaccines do Công ty Mevac – Ai Cập sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi, có hiệu lực bảo hộ 90% đối với virus CGC A/ H5N6 nhánh 3.4.4g và 90% đối với virus CGC A/ H5N8 nhánh 2.3.4.4b.
Vaccine CGC H5 vô hoạt Medivac AI (Công ty T Medion, Indonesia sản xuất) với liệu trình tiêm 1 mũi ở gà, có hiệu lực bảo hộ 80% đối với virus CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; 90% đối với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 90% đối với virus CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b; 90% với virus CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1 và 100% với virus CGC A/H5N8 nhánh phụ 2.3.4.4b2.
Vaccine tái tổ hợp dạng véc tơ VECTORMUNE® HVT AIV (Công ty CEVA BIOMUNE, Mỹ sản xuất), với liệu trình tiêm 1 mũi cho gà con 1 ngày tuổi, có hiệu lực bảo hộ 80% với virus CGC A/H5N1 nhánh 3.4.4b; 90% với virus CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h và 78% với virus CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b.
Các địa phương căn cứ tình hình lưu hành các chủng, nhánh virus CGC nêu trên; tình hình dịch bệnh CGC; kết quả đánh giá hiệu lực một số vaccine phòng bệnh CGC; hồ sơ kỹ thuật của các đơn vị sản xuất, cung ứng vaccine để quyết định việc lựa chọn chủng loại vaccine CGC phù hợp. Trường hợp địa phương có nhiều chủng virus CGC lưu hành cần ưu tiên lựa chọn vaccine có khả năng (phổ) bảo hộ rộng để tiêm phòng cho đàn gia cầm tại địa phương.
Ngọc Anh
