(Người Chăn Nuôi) – Thụ tinh nhân tạo (TTNT) có vai trò quan trọng trong quá trình nuôi trâu, bò, việc thụ tinh đúng cách sẽ đem lại hiệu quả lớn trong chăn nuôi.
Khi phối giống TTNT cho trâu bò, dẫn tinh viên (DTV) sử dụng tinh cọng rạ đều phải tuân thủ nguyên tắc chung và các thao tác như sau:
1. Cố định trâu bò
1.1 Cố định
Trước khi tiến hành kiểm tra bộ phận sinh dục bên trong hoặc phối giống, tốt nhất nên cố định trâu bò vào chuồng ép (có thể dùng chuồng cố định hoặc tạm thời) nhằm đảm bảo an toàn cho người dẫn tinh và tránh những tổn thương có thể xảy ra cho trâu, bò cái khi được phối giống.
Cố định trâu bò vào giống
1.2. Thao tác qua trực tràng
Trước khi thao tác với trực tràng, đeo găng tay dài có bôi Vaselin hoặc nhúng vào nước cho trơn. Xoa nhẹ vùng hậu môn để làm dịu đi sự co bóp của các cơ, đồng thời thử phản ứng của trâu bò đối với chúng ta khi bắt đầu tiếp xúc. Sau đó, đưa tay qua hậu môn, trước hết là đưa 1 ngón tay sau đó nắm chụm bàn tay lại tạo thành hình nón đồng thời tay ngoài nắm lấy và kéo đuôi con vật tạo ra một lực tương đương ngược chiều, như vậy có thể đưa được tay qua hậu môn vào trực tràng.
Thao tác tìm, cố định cổ tử cung và đưa súng bắn tinh vào (Freefromharm.org)
Khi đưa hết bàn tay vào, các ngón tay từ hình nón được mở ra và lần từ bên này sang bên kia, như vậy có thể giúp nhận biết được khoảng rộng của xoang chậu, đặc biệt là xác định được bờ trên của khoang chậu. Tiếp tục lần tay đến đồng thời ấn nhẹ cạnh bàn tay xuống đáy khoang chậu, gần bờ trên, ở khoảng giữa đó bạn có thể sờ thấy cổ tử cung, nếu chưa gặp bạn có thể lặp lại như thế sau khi tay bên trong được đưa sâu vào độ khoảng chiều dài bàn tay.
1.3. Cách cầm súng bắn tinh
– Súng bắn tinh sau khi đã nạp tinh xong bạn có thể quấn giấy mềm rồi ngậm ngang miệng. Đối với tinh cọng rạ thì tốt nhất là bọc túi nilông và giữ trong áo.
Súng bắn tinh được cầm giữa ngón tay cái, trỏ và ngón tay giữa tại vị trí gốc súng còn ngón tay áp út và ngón út thì nâng nhẹ để giữ lấy pit ton của súng dẫn tinh.
Nhớ rằng thao tác cầm súng bắn tinh như cầm một cái “lông gà” hay như một “nghệ sĩ cầm cần kéo đàn violon” chứ không phải cầm một thanh kiếm.
1.4. Cách đưa súng bắn tinh vào đường sinh dục con cái
Đưa đầu súng qua âm hộ ở một góc từ 35 – 400, đẩy súng về phía trước một khoảng từ 6 – 10 cm đến khi đầu súng chạm vào vách trên của âm đạo, nâng gốc súng lên song song với cột sống và đưa dọc tới cổ tử cung.
Lưu ý: Trước khi đưa súng bắn tinh cần phải:
– Lau sạch vùng xung quanh âm hộ và mép trong của âm hộ với giấy lau sạch và mềm.
– Mép âm hộ phải được hé mở, đầu súng không tiếp xúc với bất kỳ vật gì bên ngoài.
1.4.1. Thao tác với cổ tử cung
– Cố định cổ tử cung: ép cổ tử cung vào thành bên của xương chậu
– Dùng ngón tay cái hoặc ngón út để xác định lỗ “hoa nở” đang mở của cổ tử cung, kéo cổ tử cung về phía âm đạo để cổ tử cung trùm lên đầu súng bắn tinh.
– Các ngón tay bên trong trực tràng có thể uốn nắn theo các chiều khác nhau để đưa dần cổ tử cung vào súng bắn tinh.
1.4.2. Một số khó khăn khi đưa súng bắn tinh qua cổ tử cung
– Nếp gấp âm đạo: Đẩy tay trong trực tràng về phía trước, âm đạo sẽ kéo dài ra và mất đi nếp gấp.
– Hốc cụt nối cổ tử cung với âm đạo: Dùng ngón tay cái hoặc ngón tay út để xác định lỗ cổ tử cung đang mở và hướng đầu súng bắn tinh vào.
– Nếu là các hốc cụt nhỏ trong cổ tử cung: Lắc nhẹ cổ tử cung theo các hướng, đồng thời tay ngoài ấn một lực rất nhẹ vào súng bắn tinh.
– Do cấu tạo của cổ tử cung trâu bò có nhiều nấc.
Xác định điểm bơm thích hợp (roysfarm.com)
1.4.3. Xác định điểm đích để bơm tinh
Điểm bơm tinh tốt nhất: Là chỗ nối giữa cổ tử cung và thân tử cung.
Cách xác định: dựa vào sự biến đổi cảm giác cứng như sụn của cổ tử cung và mềm nhão của thân tử cung. Nơi giao nhau của hai sự biến đổi trên chính là điểm dừng để bơm tinh.
Lưu ý
– Trong trường hợp không thể đưa được đầu súng qua được hết cổ tử cung để đến điểm bơm tinh tốt nhất thì có thể bơm tinh vào thân của cổ tử cung nhưng đầu súng phải qua được ít nhất là “2 nấc” của cổ tử cung.
– Trong trường hợp phối giống lặp lại, nên bơm tinh ở thân cổ tử cung.
– Không đưa đầu súng dẫn tinh vào sâu quá 1 cm trong thân tử cung.
– Bơm từ từ theo nhịp từ 1 – 5.
– Tất cả tinh dịch đều được bơm vào đích bắn tinh.
– Chỉ bơm tinh khi xác định chính xác đích bắn tinh.
– Khi bơm tinh ở thân của cổ tử cung, nếu cảm thấy nặng tay thì nên kéo lùi đầu súng lại một tý sau đó hãy bơm và cũng nên bơm từ từ.
– Khi bơm tinh xong, rút súng bắn tinh ra một cách nhẹ nhàng và từ từ, đồng thời tay trong nâng nhẹ cổ tử cung lên nhằm đề phòng tinh dịch trào ngược trở ra.
2. Yêu cầu kỹ thuật
2.1. Xác định đúng trâu, bò cái trước khi phối giống
2.2. Hỏi người nông dân để biết được rõ ràng về lý lịch của trâu, bò cái
2.3. Tiếp cận và cố định trâu, bò cẩn thận trong quá trình phối giống
2.4. Kiểm tra bên ngoài trâu bò cái được phối giống
2.5. Lựa chọn đúng tinh dịch cần thiết
2.6. Sử dụng đúng phương pháp giải đông đối với tinh đông lạnh
2.7. Chuẩn bị tốt súng dẫn tinh
2.8. Vệ sinh súng dẫn tinh và trâu bò cái
2.9. Khám: âm đạo, cổ tử cung, tử cung thông qua trực tràng trước khi phối giống.
2.10. Đưa súng bắn tinh vào cổ tử cung nhẹ nhàng, hợp lý
2.11. Bơm tinh dịch vào đúng vị trí trong đường sinh dục con cái
2.12. Xử lý và làm vệ sinh tất cả các trang thiết bị một cách hợp lý, đúng quy cách.
2.13. Thái độ đúng đắn, nhã nhặn của người DTV đối với người nông dân.
Nguyễn Hà
