Sau vụ việc 10 con bò của 4 hộ gia đình bị chết bất thường trên đồi Pha Man thuộc bản Huổi Sứa, xã Ẳng Cang, huyện Mường Ảng (Điện Biên), người dân đã bắt đầu nhận thức được những rủi ro, nguy cơ tiềm ẩn trong việc thả rông trâu bò.
Bị phạt vì… trâu, bò
Do tập quán từ xưa nhiều hộ gia đình tại các bản vùng cao trên địa bàn huyện Mường Ảng vẫn còn thói quen thả rông trâu, bò. Tuy nhiên, hiện nay diện tích đất trồng lúa, trồng cây hàng năm, cây công nghiệp tăng lên cùng với diện tích rừng đã được khoanh nuôi tái sinh, quy chủ cho cá nhân, hộ gia đình. Do đó việc chăn nuôi thả rông trâu bò không còn phù hợp, ngoài ra chính quyền địa phương đã tuyên truyền vận động người dân làm chuồng trại nuôi nhốt để chủ động phòng ngừa dịch bệnh, nâng cao hiệu quả chăn nuôi.
Do còn khó khăn, đa phần các hộ dân vùng cao chưa có điều kiện xây dựng chuồng trại kiên cố nuôi nhốt trâu bò.
Tìm hiểu về vụ việc 10 con bò chết bất thường tại bản Huổi Sứa, xã Ẳng Cang chúng tôi được biết bản đã có quy ước, hương ước về việc cấm thả rông trâu bò. Tuy nhiên, do điều kiện xây dựng chuồng trại và duy trì nguồn thức ăn, cỏ tươi cho đàn trâu bò gặp nhiều khó khăn nên nhiều hộ trong bản đã lựa chọn việc đưa trâu bò lên thả rông trên đồi, trên rừng. Sau đó các hộ dân có trâu, bò thả trên đồi thay nhau 1-2 ngày lại đi kiểm tra một lần. Riêng bản Huổi Sứa có hơn 200 con trâu, bò thường xuyên chăn thả tại khu vực đồi Pha Man. Đặc biệt vào dịp cuối năm khi người dân thu hoạch xong lúa nương, ngô thì số lượng trâu bò thả tại đây lên tới gần 400 con, gồm trâu bò của người dân các bản: Giảng, Huổi Sứa, bản Bánh.
Trâu bò thả rông không chỉ làm ảnh hưởng mùa màng của người dân mà nhiều diện tích rừng trồng mới trên địa bàn cũng bị ảnh hưởng. Đã có nhiều hộ dân trong bản Huổi Sứa có trâu bò thả rông ăn lúa của người dân bản Hồng Sọt, Pú Súa (xã Ảng Cang) đã bị phạt.
Việc thả rông trâu bò không chỉ gây mất vệ sinh môi trường, phá hoại hoa màu, mà còn gây cản trở giao thông.
Ông Cà Văn Thuật, trưởng bản Huổi Sứa cho biết: “Cuối năm 2023, gia đình bà Lò Thị Toán có 5 con bò ăn lúa của hộ khác đã bị phạt hơn 50kg thóc. Gần đây nhất vào tháng 7/2024, có 13 con trâu của bản ăn lúa của người dân bản Pú Súa bị họ phạt 1,5 triệu đồng. Trong đó, gia đình tôi có 3 con bị phạt 450.000 đồng”.
Thiệt hại bất thường
Ngày 10/8/2024, trong quá trình đi kiểm tra trâu, bò chăn thả tại bãi Pha Man thuộc bản Huổi Sứa, xã Ẳng Cang, người dân đã phát hiện 10 con bò chết bất thường với biểu hiện bụng bị phình to, căng cứng. Trong đó, có 5 con của hộ gia đình bà Lò Thị Toán; hộ Lò Văn Trường 3 con; Lò Văn Chính 1 con; Cà Văn Thuật 1 con.
10 con bò chết bất thường tại đồi Pha Man, bản Huổi Sứa, xã Ẳng Cang.
Bà Lò Thị Toán có 5 con bò bị chết, chia sẻ: Trước đây chưa từng có tình trạng bò chết hàng loạt như thế này, từ xưa đến nay người dân chúng tôi vẫn thả rông trâu bò trên rừng như thế. Mặc dù gia đình tôi đã trồng gần 1.000m2 cỏ voi, cây chuối và tích trữ rơm khô để chăn nuôi nhưng với tổng số 22 còn bò thì lượng thức ăn đó là không đủ. Ngoài ra chuồng trại vẫn là nền đất nên rất khó khăn trong quá trình nuôi nhốt. Vừa rồi gia đình có 2 cặp bò mới đẻ nhưng vì chuồng ẩm ướt nên đành phải buộc tạm dưới gầm sàn dù biết thế là không hợp vệ sinh. Từ khi 5 con bò bị chết bất thường tôi đã lên rừng lùa hết bò về không thả rông nữa.
Theo ý kiến của một số người dân, thì 10 con bò chết tại bản Huổi Sứa nghi bị đầu độc, vì từ trước tới nay người dân sống gần rừng vẫn thả rông trâu, bò thậm chí cả tháng trời không đưa về nhà, nhưng chưa khi nào trâu bò bị chết nhiều như vậy. Ngoài ra, tại hiện trường vụ việc phát hiện có sắn nạo trộn với phân đạm.
Một số ít hộ dân vẫn buộc trâu bò dưới gầm sàn.
Ông Lường Văn Toản, Phó Chủ tịch UBND xã Ẳng Cang cho biết: Trước đây trên địa bàn chưa từng có tình trạng trâu, bò chết hàng loạt như thế này. Nguyên nhân trâu bò chết dịch cũng rất ít, chỉ rải rác 1 – 2 con chứ không chết đồng loạt như thế. Dư luận những ngày vừa qua đang có nhiều ý kiến trái chiều. Hiện nay, xã cũng đang chờ kết luận của Công an huyện mới biết nguyên nhân số bò bị chết bất thường đợt vừa rồi để trả lời đến các hộ dân.
Người dân bản Huổi Sứa, xã Ẳng Cang vẫn thả rông trâu bò trong khu vực dân cư.
Hiện nay toàn huyện Mường Ảng có tổng đàn hơn 42.200 con gia súc. Bên cạnh các hộ gia đình đầu tư chuồng trại thực hiện nuôi nhốt thì đa số người dân tại các bản vùng cao vẫn còn thả rông trâu, bò trên rừng vì vừa không phải làm chuồng, vừa giảm chi phí chăn nuôi. Cấp ủy chính quyền từ huyện đến cơ sở đã đẩy mạnh tuyên tuyền bà con không thả rông gia súc; mở các lớp đào tạo kỹ thuật chăn nuôi, phòng và trị bệnh cho trâu, bò. Tuy nhiên, điều kiện để xây dựng chuồng trại và đảm bảo nguồn thức ăn cho đàn trâu bò từ 10 – 20 con trở lên đang là thách thức lớn đối với những hộ dân vùng cao.
Bài, ảnh: Anh Nguyễn
