(Người Chăn Nuôi) – Viêm gan ở vịt do virus là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan nhanh. Bệnh có thể gây chết 100%, nhất là vịt con dưới 3 tuần tuổi.
Nguyên nhân
Bệnh do virus chủng Entrovirus thuộc nhóm Picornaviridae gây ra (Duck Heapatitis Virus – DHV) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính. Virus có sức đề kháng cao và có thể sống lâu trong phân động vật và có thể tồn tại nhiều tuần trong chất độn chuồng, rác, xe cộ, quần áo, chim vịt hoang dại. Ở nhiệt độ 15 – 20oC, virus bị bất hoạt hoàn toàn khi được xử lý với formaldehyde 1%, NaOH 2% sau 2 giờ. Virus tương đối bền với nhiệt độ: Bị bất hoạt sau 30 phút ở 56oC. Ở 37oC virus tồn tại được 21 ngày, ở 4oC trong 2 năm và ở -20oC có thể tồn tại tới 9 năm. Trong chuồng trại ẩm ướt, phân vịt, virus tồn tại được hơn 37 ngày.
Bệnh lây lan qua thức ăn, nước uống và chất bài xuất của vịt bệnh; thông qua không khí, vịt con cũng có thể mắc bệnh. Mầm bệnh cũng truyền từ mẹ qua trứng vào phôi. Các nguyên nhân gián tiếp lây truyền virus như con người, dụng cụ chăn nuôi, máy ấp trứng. Trong ổ dịch lưu cữu, vịt bệnh, vịt khỏi bệnh mang trùng chính là nguyên nhân trực tiếp làm dịch phát sinh. Thời gian mang trùng của vịt 8 – 10 tuần.
Viêm gan ở vịt do virus chủng Entrovirus thuộc nhóm Picornaviridae gây ra
Bệnh xảy ra rất nhanh, tỷ lệ mắc bệnh trong đàn là 100%, vịt chết tập trung chủ yếu 3 – 4 ngày và tỷ lệ chết thay đổi tùy theo độ tuổi. Khi vịt nhỏ hơn 1 tuần tuổi, tỷ lệ chết có thể đến 95%, khi vịt 1 – 3 tuần tuổi tỷ lệ chết có thể đến 50% hoặc ít hơn, vịt 4 – 5 tuần tuổi tỷ lệ bệnh và chết không đáng kể.
Triệu chứng
Bệnh thường xảy ra đột ngột trong giai đoạn 1 – 15 ngày tuổi. Lúc đầu chỉ thấy vài con sau đó bệnh xảy ra ồ ạt, vịt ít vận động, buồn ngủ, bỏ ăn sã cánh, một số bị tiêu chảy, sau một vài giờ niêm mạc miệng xanh tím vịt bị co giật, nằm la liệt, nghiêng sườn hoặc nằm ngửa, chân duỗi thẳng, đầu ngoẹo sang sườn hoặc lên lưng (tư thế chết đặc trưng gọi là nghiêng).
Vịt co giật chết nhanh có khi chỉ 2 – 3 giờ kể từ khi phát bệnh, một số trường hợp vịt chết mà không có triệu chứng rõ rệt. Mức chết ở mỗi giai đoạn là khác nhau tùy thuộc vào khả năng chăm sóc, vệ sinh chuồng trại và sự kế phát các bệnh khác. Nhưng tỷ lệ chết cao thường 20 – 80%.
Bệnh tích
Bệnh tích tập trung chủ yếu ở gan. Gan thường bị sưng, nhũn, dễ bị nát khi ấn nhẹ. Một số trường hợp gan bị nhũn có hình thái như gelatin. Bề mặt loang lổ do có nhiều điểm xuất huyết, xuất huyết lan rộng không có ranh giới, kích thước và hình dạng to nhỏ khác nhau. Hiện tượng xuất huyết trên bề mặt gan không có ở tất cả vịt chết.
Có thể chẩn đoán phân biệt giữa bệnh viêm gan vịt và dịch tả vịt, tụ huyết trùng và cúm gia cầm.
Phòng bệnh
Bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, biện pháp phòng bệnh trước khi dịch xảy ra là quan trọng nhất. Biện pháp quản lý, đặc biệt là biện pháp an toàn sinh học đóng vai trò quan trọng: Kiểm soát nhập đàn, hạn chế nguy cơ mang mầm bệnh từ bên ngoài vào trại thông qua các phương tiện trung gian và thực hiện tốt vệ sinh và sát trùng chuồng trại. Nhập giống từ những đàn bố mẹ khỏe mạnh, cơ sở ấp nở uy tín. Tiêm phòng cho vịt trước khi nhập đàn về nuôi. Định kỳ lấy mẫu máu vịt kiểm tra giám sát mầm bệnh lưu hành trong chuồng trại. Thực hiện chăn nuôi cùng vào cùng ra, giữa các lứa vịt cần vệ sinh dọn dẹp chuồng trại và để trống chuồng ít nhất 2 – 4 tuần. Tiêm phòng vaccine như là một biện pháp hỗ trợ nhưng là biện pháp chủ động và hiệu quả nhất. Có 2 loại vaccine viêm gan vịt: Vaccine sống sử dụng cho vịt con và vaccine chết dùng cho vịt đẻ để truyền kháng thể thụ động giúp vịt con bảo hộ 2 – 3 tuần đầu tiên sau khi ấp nở. Với vịt bố mẹ, tiêm vào lúc 2 tuần trước khi vào vào đẻ. Với vịt con: Nếu vịt bố mẹ đã được chủng ngừa: Tiêm vaccine dưới da cho vịt con lúc được 20 ngày tuổi; Nếu vịt bố mẹ chưa chủng ngừa, hoặc vịt bố mẹ đã được chủng ngừa nhưng vịt con đang nuôi ở vùng có áp lực dịch bệnh cao: Dùng vaccine này ngay ở ngày tuổi thứ nhất bằng cách nhỏ mắt mũi và lặp lại lúc 7 ngày tuổi bằng cách tiêm dưới da.
Khi dịch bệnh xảy ra: Thực hiện cách ly, tiêu độc và sát trùng chuồng trại, dùng các chế phẩm Vitamin C nhằm tăng cường sức đề kháng, cung cấp các chất cung năng lượng giải độc và các chất điện giải. Vì bệnh diễn tiến rất nhanh nên khi phát hiện bệnh sớm, để điều trị hiệu quả bệnh viêm gan vịt có thể sử dụng các chế phẩm kháng huyết thanh hoặc kháng thể lòng đỏ có chất lượng cao, đặc hiệu kháng với các loại virus đang gây bệnh tại Việt Nam. Sử dụng kỹ thuật chẩn đoán PCR thực địa iiPCR cho kết quả trong vòng 1 – 2 giờ giúp chẩn đoán chính xác, kịp thời can thiệp giảm thiệt hại cho người nuôi.
