(Người Chăn Nuôi) – Theo quy ước, sữa đầu (colostrum) hay còn gọi là sữa non, là sữa do heo mẹ tiết ra trong vòng 24 giờ sau khi sinh heo con đầu tiên. Sữa đầu khác biệt với sữa thường chủ yếu là ở thành phần protein, kháng thể và các chất sinh học có tác dụng tăng cường sự phát triển của não, tim, gan, thận, cơ, biểu mô ruột và đáp ứng miễn dịch chủ động sớm của heo con.
Tăng khả năng miễn dịch
Heo sơ sinh có hệ miễn dịch đã hình thành đầy đủ nhưng chưa hoàn thiện, vì vậy, khả năng đáp ứng miễn dịch của heo con vẫn còn rất kém. Sữa đầu cung cấp nguồn kháng thể đặc hiệu, tạo miễn dịch thụ động cho heo con. Trong sữa đầu, ngoài kháng thể IgG, IgM và IgA, còn có các tế bào tế bào miễn dịch (tế bào bạch cầu), các cytokine điều hòa miễn dịch… góp phần phát triển và hoàn thiện hệ miễn dịch, hỗ trợ sự đáp ứng sớm miễn dịch chủ động ở heo con khi được tiêm vaccine mũi đầu tiên, tăng đáp ứng và biệt hóa tế bào lympho B, gia tăng tế bào tiết kháng thể.
Tăng cường dinh dưỡng
Nhiệt độ bên ngoài môi trường heo con được sinh ra thấp hơn khá nhiều so với nhiệt độ bên trong tử cung heo mẹ, và sẽ khiến heo con sơ sinh dễ bị lạnh. Sữa đầu cung cấp cho heo nguồn năng lượng để chống lạnh, nhờ vậy heo không bị tiêu chảy và chết. Heo sơ sinh có nguồn năng lượng dự trữ là glycogen, khoảng 30 – 38 g/kg thể trọng, và mỡ trong cơ thể với khoảng 10 – 20 g/kg thể trọng. Tuy nhiên cả 2 nguồn năng lượng này chỉ cung cấp được khoảng 500 kJ, tương ứng khoảng ½ nhu cầu năng lượng cần thiết duy trì sự sống của heo trong ngày đầu tiên sau khi sinh. Do vậy, nếu không được cung cấp sữa đầu đầy đủ, heo con sẽ chết nhanh trong 1 – 3 ngày đầu sau khi sinh. Trong sữa đầu còn có hàm lượng protein rất cao, và các protein này ngoài giá trị miễn dịch thì chủ yếu tham gia vào sự tổng hợp protein mô cơ ở heo con, tạo điều kiện cho heo con phát triển tốt sau này.
Giá trị sinh học khác
Ngoài IgG và các chất dinh dưỡng, trong sữa đầu còn có các hoạt chất sinh học (bio-active) có tác dụng kích thích sự phát triển và hoàn thiện chức năng đường ruột của heo con. Heo con nhận được sữa đầu sẽ có các chỉ số hình thái đường ruột vượt trội so với heo không nhận được sữa đầu: ruột non tăng chiều dài 10 – 20%, đường kính 15%, dày thành ruột 30 – 75% nhờ vào sự tăng chiều cao của lông nhung (33%) và khe ruột (20 – 30%).
Bổ sung sữa đầu cho heo con
Theo các nghiên cứu, ngoài nguồn sữa đầu từ mẹ, việc bổ sung kịp thời sữa đầu cho heo con sơ sinh có trọng lượng nhỏ (dưới 800 g), yếu, heo con của những nái tiết sữa kém, heo con của những nái sinh nhiều con hơn số núm vú cho sữa, đúng thời điểm (trong vòng 12 giờ sau khi sinh) và đủ số lượng cần thiết (tối thiểu 160 – 170 g sữa đầu/kg trọng lượng sẽ giúp heo con tăng cường khả năng chống bệnh, giảm tỷ lệ chết ở heo trước và sau cai sữa, nâng cao sức sinh trưởng của heo và hiệu quả chăn nuôi. Bổ sung sữa đầu bằng việc bơm trực tiếp vào miệng heo, mỗi lần 15 – 20 ml sữa đầu, 2 – 3 lần trong những giờ đầu sau khi sinh.
