(Người Chăn Nuôi) – Ngoài việc giảm đáng kể giá thành, việc sử dụng phương pháp tự trộn thức ăn còn giúp người nuôi chủ động trong việc lựa chọn và tận dụng tối ưu nguồn nguyên liệu sẵn có.
Xử lý nguyên liệu
Khô dầu đậu nành, bột cá, bắp, tấm, cám gạo, cám mì, dầu, mỡ… là những nguyên liệu chủ yếu để phối trộn thành thức ăn chăn nuôi hoàn chỉnh. Các nguyên liệu này chiếm 96% trong khẩu phần, đây là nguồn chính cung cấp chất đạm, béo, năng lượng cho vật nuôi. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất đối với các nguồn nguyên liệu có nguồn gốc thực vật là chúng thường có độc tố hoặc chất kháng dinh dưỡng, do đó việc xử lý các nguồn nguyên liệu này trước khi đưa vào phối chế thức ăn là cần thiết, nhằm hạn chế tới mức thấp nhất ảnh hưởng của các chất này đến sinh trưởng, sức khỏe và cả chất lượng của sản phẩm nuôi sau này.
Người chăn nuôi cần đánh giá kỹ lưỡng chất lượng nguyên liệu, ít nhất là bằng cảm quan. Chỉ mua những nguyên liệu khi chúng có chất lượng tốt. Nguyên liệu thức ăn đem phối trộn phải đảm bảo không bị ẩm mốc, sâu mọt, không bị hấp hơi, có mùi lạ và không bị vón cục. Một số nguyên liệu cần được sơ chế trước để dễ tiêu hóa như: đậu tương phải rang chín, vỏ sò, vỏ hến phải nung nóng trước khi nghiền. Các nguyên liệu thức ăn trước khi phối trộn phải được nghiền nhỏ. Nên tận dụng các loại nguyên liệu sẵn có tại địa phương để giảm giá thành.
Premix là sản phẩm được các doanh nghiệp sản xuất đặc biệt dành cho mỗi công thức và mỗi thành phần của công thức. Các trang trại chăn nuôi không có thiết bị và nhân lực như các nhà máy sản xuất thức ăn để kiểm tra chất lượng sản phẩm. Vì vậy, cần lựa chọn những nhà sản xuất uy tín, chất lượng ổn định và cần tham vấn ý kiến nhà sản xuất trước khi sử dụng cho vật nuôi.
Xác định công thức
Để đảm bảo giá trị dinh dưỡng của khẩu phần đáp ứng nhu cầu của vật nuôi và không gây lãng phí, người nuôi cần thực hiện phối trộn thức ăn theo công thức khuyến cáo của nhà sản xuất premix. Quy trình trộn thức ăn có thể thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Sau khi các nguyên liệu được xử lý (làm chín, làm khô, loại bỏ độc tố…) sẽ được nghiền nhỏ;
Bước 2: Tỷ lệ các nguyên liệu được lấy theo công thức;
Bước 3: Trộn đều (giai đoạn này có thể thứ tự các nguyên liệu được cho vào hỗn hợp chung khác nhau ở mỗi công thức);
Bước 4: Có thể lựa chọn ép viên hoặc sử dụng trực tiếp cho vật nuôi.
Trong một số trường hợp phải trộn thuốc vào thức ăn, trước khi trộn cần kiểm tra đúng chủng loại thuốc, các thông tin về sản phẩm (ngày sản xuất, hạn sử dụng, liều lượng, thời gian ngừng thuốc…) và sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Bao, thùng chứa thức ăn phối trộn phải giặt, rửa sạch, phơi khô nếu dùng lại bao cũ.
Bảo quản
Thức ăn cho vật nuôi chỉ nên trộn trong ngày hoặc sử dụng cho 3 – 5 ngày để đảm bảo thức ăn luôn tươi mới, tránh tình trạng thức ăn bị xuống cấp do điều kiện bảo quản không đạt. Thức ăn khi trộn xong cần phải được đóng bao và dán nhãn cẩn thận cho từng loại vật nuôi và xếp sắp riêng từng loại. Sử dụng bao 2 lớp (có lớp nilon bên trong) tránh ẩm mốc để đựng thức ăn.
Thức ăn phải được bảo quản nơi khô ráo, cần có các giá kê thức ăn và nguyên liệu cách mặt đất ít nhất 20 cm, không được đặt trực tiếp bao thức ăn xuống nền nhà.
Kho chứa thức ăn phải được vệ sinh sạch sẽ, phòng tránh chuột phá hỏng bao bì, dễ gây ẩm mốc và hỏng thức ăn. Không được bảo quản thức ăn cùng nơi để các loại hóa chất độc hại (dầu máy, phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc sát trùng…); nơi để dụng cụ chăn nuôi, phơi quần áo; không để thức ăn ngay trong chuồng nuôi.
Sử dụng thức ăn
Trước khi sử dụng phải kiểm tra chất lượng thức ăn bằng cảm quan về màu sắc, mùi vị và nấm mốc.
Vật nuôi nào thì sử dụng thức ăn của chính vật nuôi đó, không nên sử dụng một loại thức ăn để cung cấp cho nhiều loại vật nuôi. Cần sử dụng thức ăn đúng theo từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển và hướng sản xuất của con vật.
Lượng thức ăn cung cấp cho một con vật trong một ngày phải dựa trên nhu cầu và mục đích chăn nuôi để đảm bảo tiết kiệm và tăng hiệu quả sử dụng. Khi cần thay đổi thức ăn, nên chuyển dần dần trong vài ngày. Không nên chuyển đổi một cách đột ngột sẽ có thể làm vật nuôi kém ăn và gây rối loạn tiêu hóa.
Khi cho gia súc, gia cầm ăn, cần đảm bảo thức ăn được sử dụng đồng đều cho vật nuôi, tránh hiện tượng vật nuôi ăn không đồng đều, dẫn đến còi cọc, chậm lớn, chú ý hạn chế thức ăn rơi ra ngoài. Số lần cho ăn phù hợp với độ tuổi của đối tượng nuôi. Khi vật nuôi còn nhỏ, có thể cho ăn nhiều bữa ăn nhỏ, khi lớn hơn tùy theo độ tuổi, có thể cho ăn các bữa chính, kèm theo thức ăn bổ sung phối trộn vào bữa ăn.
Ghi chép và lưu trữ hồ sơ
Trong quá trình chăn nuôi cần ghi chép đầy đủ và chính xác các thông tin liên quan đến việc sử dụng thức ăn như: Mua nguyên liệu, thức ăn công nghiệp; thức ăn tự phối trộn; quá trình cung cấp cho vật nuôi ăn tại chuồng theo khẩu phần hàng ngày; việc bổ sung thuốc vào trong thức ăn để phòng và chữa bệnh… vào sổ theo dõi sẽ giúp cho việc kiểm soát và quản lý nguồn thức ăn một cách tốt hơn.
| >> Thức ăn tự trộn là loại hình thức ăn được nhà chăn nuôi tự phối trộn từ các nguyên liệu thô và premix theo một tỷ lệ phù hợp nhằm đáp ứng nhu cầu về thức ăn của vật nuôi; giúp vật nuôi tăng trưởng nhanh, giảm chi phí trong chăn nuôi, từ đó nâng cao được giá trị sản xuất, tạo hiệu quả kinh tế và lợi nhuận cao hơn. |
