Công nghệ ấp tự động toàn phần
Đây là dạng máy ấp phổ biến và nền tảng cho các công nghệ tiên tiến sau này. Máy được trang bị bộ điều khiển vi xử lý (microcontroller) hoặc PLC, có khả năng tự động điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm và đảo trứng theo chương trình lập sẵn.
Ưu điểm nổi bật là tính ổn định và độ chính xác cao. Nhiệt độ trong buồng ấp luôn được duy trì đồng nhất nhờ hệ thống quạt đối lưu cưỡng bức, trong khi khay trứng được đảo 450C mỗi 2 giờ để tránh phôi dính vỏ. Một số dòng máy cao cấp tích hợp cảm biến CO₂ và hệ thống báo động khi vượt ngưỡng cho phép. Công nghệ này đặc biệt phù hợp với các cơ sở ấp quy mô vừa và nhỏ, vì dễ vận hành, tiết kiệm nhân công mà vẫn đạt tỷ lệ nở từ 90 – 94% nếu trứng đạt chuẩn.
Công nghệ ấp đa giai đoạn
Ấp đa giai đoạn (multi-stage incubation) là giải pháp truyền thống nhưng vẫn được duy trì ở các trại giống lớn vì hiệu quả tiết kiệm năng lượng. Trong cùng một buồng ấp có thể chứa trứng ở nhiều độ tuổi phôi khác nhau. Nhiệt lượng tỏa ra từ phôi lớn tuổi được tận dụng để sưởi cho phôi nhỏ tuổi, giúp giảm chi phí điện 15 – 20%.
Hệ thống này duy trì được nhiệt độ trung bình ổn định, đặc biệt hữu ích với các nhà máy ấp quy mô công nghiệp. Tuy nhiên, hạn chế của nó là khó điều chỉnh tối ưu riêng biệt cho từng giai đoạn phát triển phôi. Vì vậy, cần kỹ sư ấp có kinh nghiệm và hệ thống cảm biến chính xác để đảm bảo không gây sốc nhiệt cho phôi mới.
Công nghệ ấp đơn giai đoạn
Trái ngược với phương pháp trên, ấp đơn giai đoạn (single-stage incubation) cho phép ấp toàn bộ trứng cùng độ tuổi phôi trong một buồng. Công nghệ này đang là tiêu chuẩn của các nhà máy giống hiện đại tại châu Âu, Mỹ và Việt Nam.
Ưu điểm lớn nhất là khả năng tối ưu môi trường riêng cho từng giai đoạn phát triển phôi. Giai đoạn đầu, máy duy trì nhiệt độ cao (37,80C) để kích thích phân chia tế bào; giữa kỳ, giảm nhẹ để ổn định trao đổi chất; cuối kỳ, tăng ẩm và thông khí mạnh để hỗ trợ mổ vỏ.
Nhờ kiểm soát độc lập từng mẻ ấp, phôi phát triển đồng đều, tỷ lệ nở đạt tới 95 – 97%, con non khỏe mạnh, lông mịn, ít dị tật và đồng đều về khối lượng. Một số hệ thống tiêu biểu như Petersime BioStreamer, HatchTech, Chick Master hiện đang được áp dụng trong các nhà máy ấp lớn tại Việt Nam như Dabaco, De Heus và Japfa.
Công nghệ ấp trứng thông minh (Smart Incubation – IoT & AI)
Máy ấp thông minh sử dụng mạng cảm biến IoT để đo và ghi dữ liệu liên tục về nhiệt độ, độ ẩm, CO₂, tốc độ gió và thậm chí cả nhịp tim phôi. Người vận hành có thể giám sát và điều chỉnh từ xa qua điện thoại, máy tính bảng hoặc phần mềm trung tâm, đồng thời lưu trữ dữ liệu hàng chục mẻ ấp để phân tích xu hướng, điều chỉnh công thức ấp phù hợp từng dòng giống.
Một số hệ thống tiên tiến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích hành vi phát triển của phôi theo thời gian thực, từ đó tự động điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm và thông khí mà không cần can thiệp thủ công. Điển hình là công nghệ SmartStart (HatchTech – Hà Lan), có khả năng cung cấp ánh sáng, khí tươi và thức ăn sớm cho gà con ngay trong buồng nở, giúp con non phát triển khỏe mạnh hơn, giảm stress sau nở và tăng khả năng sống trong 72 giờ đầu.
Công nghệ khử trùng và xử lý trứng bằng tia UV – Ozone
Để kiểm soát mầm bệnh như E. coli, Salmonella và nấm mốc, nhiều hệ thống ấp hiện đại tích hợp bộ khử trùng bằng tia UV-C hoặc ozone.
Không khí và bề mặt trứng được khử trùng liên tục trong quá trình ấp, giúp loại bỏ đến 95% vi khuẩn mà không để lại dư lượng hóa chất. Nhờ đó, giảm đáng kể các bệnh viêm rốn, viêm túi noãn hoàng và nhiễm trùng huyết ở gà con. Một số nhà máy giống sử dụng hệ thống lọc khí HEPA kết hợp ozone để đảm bảo môi trường ấp đạt tiêu chuẩn SPF phục vụ cho sản xuất giống cao cấp hoặc vaccine gia cầm.
Phần mềm điều khiển và quản lý dữ liệu ấp
Song song với phần cứng, các hãng sản xuất máy ấp hiện nay phát triển phần mềm quản lý dữ liệu ấp trứng chuyên dụng. Mỗi mẻ ấp được gán mã định danh riêng, ghi nhận biểu đồ nhiệt – ẩm, số lần đảo trứng, thời điểm mổ vỏ và tỷ lệ nở.
Phần mềm có thể tự động cảnh báo sự cố, dự báo xu hướng lệch nhiệt, thậm chí gợi ý thay đổi chế độ ấp cho các giống trứng khác nhau (gà, vịt, ngan, cút…). Một số hệ thống còn kết nối dữ liệu giữa nhiều nhà máy ấp, giúp quản lý tập trung, giảm sai sót trong vận hành và truy xuất nguồn gốc giống.
Hoàng Ngân
