(Người Chăn Nuôi) – Bệnh cầu trùng là bệnh thường xuyên xảy ra trên đàn gà nuôi, gây ảnh hưởng lớn đến hiệu quả chăn nuôi.
Nguyên nhân
Là bệnh ký sinh trùng truyền nhiễm, do loài ký sinh trùng đơn bào gây ra. Có nhiều loài cầu trùng gây bệnh cho gia cầm, tuy nhiên giống cầu trùng gây bệnh cho gà là Eimeria, chủ yếu ở 2 loài: Eimeria tenella (ký sinh ở manh tràng – ruột già) và Eimeria necatrix (ký sinh trùng ở ruột non).
Ðường lây truyền
Bệnh lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa do gà ăn phải nang của cầu trùng có trong thức ăn, nước uống bị nhiễm mầm bệnh. Gây rối loạn tiêu hóa, tổn thương các tế bào thượng bì, làm cho gà không hấp thu được dinh dưỡng, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, giảm hiệu quả chuyển hóa thức ăn, giảm tăng trọng, gà mắc bệnh này thường còi cọc, chậm lớn, suy yếu có thể chết (tỷ lệ chết 20 – 30%). Gà mắc bệnh sức đề kháng giảm là điều kiện thuận lợi để phát sinh dịch bệnh, bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên gà từ 2 – 8 tuần tuổi hay mắc nhất và ở tất cả các hình thức chăn thả (nuôi công nghiệp, bán công nghiệp có nguy cơ mắc cao nhất).
Gà bị bệnh cầu trùng có dấu hiệu rũ rượi, xù lông
Triệu chứng
Thể cấp tính: Ủ rũ, kém ăn hoặc bỏ ăn, uống nước nhiều, lúc đầu đi phân có bọt màu vàng hoặc hơi trắng, phân có màu nâu đỏ (phân gà sáp), sau phân có lẫn máu, gà đi lại khó khăn, sã cánh, xù lông, niêm mạc miệng, mắt nhợt nhạt, chân gập lại, quỵ xuống và chết sau khi có biểu hiện co giật từng cơn.
Thể mãn tính: Bệnh tiến triển chậm hơn như gầy ốm, xù lông, kém ăn, chân đi như bị liệt, tiêu chảy thất thường… Ở thể này gà là vật mang mầm bệnh (thường xuyên thải mầm bệnh ra ngoài môi trường), gà mái mắc bệnh thường giảm đẻ…
Bệnh tích
Khi mổ khám gà bị bệnh chủ yếu thấy tổn thương ở ruột. Nếu do ký sinh ở manh tràng – ruột già thì thấy 2 manh tràng trương to và xuất huyết. Mổ manh tràng ra bên trong có xuất huyết lấm tấm và đầy máu. Nếu gà bị mắc cầu trùng nặng thì 2 manh tràng xuất huyết, hoại tử từng mảng đen. Trong trường hợp gà bị bệnh cầu trùng ký sinh ở ruột non thấy ruột non phình to từng đoạn khác thường, chỗ vách ruột trương to thường dễ vỡ, trong ruột chứa chất lỏng có lợn cợn bã đậu rất thối. Bề mặt niêm mạc ruột dày lên có nhiều điểm trắng đỏ. Nếu gà bị bệnh nặng thường thấy phân lẫn máu tươi.
Phòng bệnh
Là biện pháp hiệu quả và kinh tế nhất. Trước hết, cần thực hiện tốt vệ sinh phòng bệnh. Chuồng trại phải thông thoáng không bị lạnh hoặc quá nóng, nền chuồng phải có lớp độn chuồng hút ẩm, luôn khô ráo, thường xuyên vệ sinh, máng ăn, máng uống sạch sẽ; thức ăn, nước uống đảm bảo vệ sinh thú y tránh nhiễm mầm bệnh từ nền chuồng; Sau mỗi đợt nuôi phải quét dọn vệ sinh, ủ phân gà với vôi bột để diệt mầm bệnh trước khi sử dụng. Nếu nuôi gà thả vườn, cần lưu ý giữ vệ sinh khu vực chăn thả, có thể rải một lớp cát trên sân.
Ðịnh kỳ phun khử trùng tiêu độc chuồng trại môi trường chăn nuôi bằng một trong các loại hóa chất sau: Han-IODINE, BENKOCID, BIO-IODINE…
Phòng bệnh bằng vaccine và thuốc: Sử dụng vaccine nhược độc phòng bệnh cầu trùng đa giá ở gà (do Công ty Cổ phần thuốc Thú y Trung ương 1 sản xuất). Sau chủng ngừa 14 ngày, gà bắt đầu sản sinh miễn dịch, khả năng miễn dịch kéo dài đến thời điểm gà xuất chuồng. Ðể sử dụng vaccine, người chăn nuôi có thể hòa vào nước hoặc trộn chung với thức ăn.
Thường xuyên bổ sung vào thức ăn, nước uống các loại B-Complex, các chất điện giải để tăng sức đề kháng của gà.
Trị bệnh
Bệnh cầu trùng do ký sinh trùng gây ra nên có thể sử dụng kháng sinh để điều trị, một số kháng sinh đang cho hiệu quả điều trị cao như: Toltrazuzin, Amprodium, Mono sunfadiazin…
Cùng đó, cần kết hợp chăm sóc nuôi dưỡng tốt và bổ sung chất điện giải, Vitamin K, ADE B.Complex để tăng cường sức đề kháng, mau phục hồi bệnh.
Nguyễn An
