(Người Chăn Nuôi) – Tại phiên thảo luận về Dự án Luật sửa đổi một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, Đại biểu Quốc hội GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh việc kiểm soát dịch bệnh động vật cần được nhìn nhận như “tuyến phòng thủ đầu tiên” của y tế công cộng, trong bối cảnh dịch bệnh mới nổi và kháng kháng sinh đang gia tăng nhanh trên toàn cầu.
Đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo và thẩm tra, bà Lan cho rằng những sửa đổi lần này thể hiện tinh thần chủ động của Chính phủ trước yêu cầu phát triển nông nghiệp an toàn, ứng phó dịch bệnh, bảo vệ môi trường và sức khỏe người dân. Trọng tâm của bà là góp ý cho Điều 11, nhóm quy định trực tiếp liên quan đến công tác thú y, dự báo và kiểm soát dịch bệnh.
Đại biểu Quốc hội GS.TS Nguyễn Thị Lan phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn
Theo đại biểu, dự thảo đã làm rõ trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong ban hành quy chuẩn kỹ thuật, dự báo, cảnh báo dịch bệnh cũng như thống kê thiệt hại. Đồng thời, việc tăng cường phân cấp cho địa phương trong quản lý thú y, kiểm dịch, giết mổ và quản lý thuốc thú y là hướng đi phù hợp thông lệ quốc tế, giúp nâng cao năng lực ứng phó ngay từ cơ sở theo chuỗi “từ trang trại đến bàn ăn”.
Từ thực tiễn nhiều năm qua, bà Lan chỉ rõ các dịch bệnh nguy hiểm như cúm gia cầm, dịch tả lợn châu Phi, lở mồm long móng, viêm da nổi cục và các bệnh mới nổi vẫn có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Trong khi đó, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH), hơn 70% bệnh truyền nhiễm mới nổi ở người xuất phát từ động vật; những đại dịch như SARS, MERS, H5N1, Ebola hay COVID-19 là minh chứng rõ ràng. “Điều đó khẳng định việc kiểm soát dịch bệnh động vật chính là tuyến phòng thủ đầu tiên của y tế công cộng”, bà nhấn mạnh.
Một thách thức khác đáng lo ngại là tình trạng kháng kháng sinh gia tăng. Với hơn 100 hoạt chất kháng sinh được sử dụng trong chăn nuôi và chiếm tới 60 – 70% lượng tiêu thụ hằng năm ở nhiều nước, nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc lan sang con người thông qua thực phẩm và môi trường đang hiện hữu. WHO xếp kháng kháng sinh vào nhóm 10 mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe toàn cầu. Không chỉ tác động tới y tế, dịch bệnh động vật còn gây thiệt hại nặng nề về kinh tế, đe dọa an ninh lương thực quốc gia.
Từ bối cảnh này, mô hình “Một sức khỏe – One Health”, vốn được cộng đồng quốc tế thúc đẩy mạnh mẽ, được đại biểu Lan đề nghị xem như định hướng xuyên suốt trong hoàn thiện pháp luật. Mô hình coi sức khỏe con người gắn bó chặt chẽ với sức khỏe động vật và môi trường, đồng thời phù hợp tinh thần Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về tăng cường năng lực y tế dự phòng và cảnh báo sớm dịch bệnh. Tuy vậy, bà nhận định Việt Nam hiện còn bất cập trong năng lực thú y cơ sở, chênh lệch về khả năng giám sát, xét nghiệm, trong khi nguy cơ khuẩn kháng thuốc lan rộng từ chăn nuôi sang người ngày càng rõ rệt. Thực tế chống dịch tả lợn châu Phi hay cúm gia cầm đã cho thấy: địa phương nào hệ thống thú y mạnh, nơi đó kiểm soát dịch hiệu quả hơn.
Để tăng hiệu lực thực thi Điều 11, Đại biểu Nguyễn Thị Lan đề xuất ba nhóm giải pháp then chốt. Thứ nhất, cần chuẩn hóa năng lực thú y cơ sở, quy định rõ yêu cầu chuyên môn tối thiểu đối với lực lượng thú y ở cấp xã và cấp tỉnh, đồng thời thống nhất chương trình đào tạo theo khuyến nghị của WHO và WOAH nhằm đảm bảo khả năng phát hiện sớm, xử lý nhanh ổ dịch.
Thứ hai, cần huy động mạnh mẽ nguồn lực khoa học – công nghệ trong nước bằng cách đưa các viện nghiên cứu, trường đại học, phòng thí nghiệm đạt chuẩn vào mạng lưới thú y quốc gia như một cấu phần chính thức. Ở nhiều quốc gia, lực lượng này đóng vai trò nòng cốt trong giám sát, xét nghiệm và đánh giá nguy cơ dịch bệnh, nhưng tại Việt Nam vẫn chưa có hành lang pháp lý đầy đủ.
Nhóm giải pháp thứ ba là thống nhất tiêu chí cấp chứng chỉ hành nghề thú y trên toàn quốc, đảm bảo minh bạch, đồng bộ và gắn với yêu cầu cập nhật kiến thức thường xuyên của bác sĩ thú y theo thông lệ quốc tế.
Các kiến nghị của bà Lan đều hướng đến mục tiêu xây dựng hệ thống thú y hiện đại, chủ động, đủ năng lực bảo vệ sức khỏe vật nuôi và sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp. Bà đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu đầy đủ để Điều 11 thực sự trở thành nền tảng quan trọng cho công tác kiểm soát dịch bệnh, góp phần xây dựng nền nông nghiệp an toàn, bền vững và thích ứng trước những rủi ro mới.
Minh Khuê
