(Người Chăn Nuôi) – Nếu như trước đây quá trình ép viên phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của công nhân và điều chỉnh thủ công, thì ngày nay nhờ ứng dụng công nghệ tự động hóa, công đoạn này đã đạt được bước tiến lớn về độ chính xác, ổn định và an toàn.
Vai trò
Trong dây chuyền sản xuất thức ăn chăn nuôi, công đoạn ép viên giữ vai trò then chốt, quyết định đến chất lượng sản phẩm cuối cùng cũng như hiệu quả dinh dưỡng khi đưa vào chăn nuôi.
Ép viên là công đoạn biến hỗn hợp bột sau phối trộn thành dạng viên có kích thước, độ bền cơ học và độ ẩm phù hợp. Quá trình này không chỉ giúp tăng tính đồng nhất, giảm hao hụt mà còn cải thiện khả năng tiêu hóa, đặc biệt đối với vật nuôi thủy sản cần thức ăn nổi, chìm hoặc tan chậm theo yêu cầu. Tuy nhiên, để tạo ra sản phẩm đạt chuẩn, cần kiểm soát chặt chẽ nhiều thông số như nhiệt độ, áp suất, độ ẩm và tốc độ quay của trục ép.
Ứng dụng
Tự động hóa được triển khai chủ yếu thông qua hệ thống điều khiển lập trình PLC (Programmable Logic Controller) kết hợp với cảm biến thông minh. Các cảm biến gắn trực tiếp trên máy ép liên tục thu thập dữ liệu về nhiệt độ, áp suất và độ ẩm. Dữ liệu này được truyền về bộ điều khiển trung tâm, nơi PLC xử lý và đưa ra lệnh điều chỉnh tức thời.
Ví dụ, khi nhiệt độ trong buồng ép tăng vượt ngưỡng, hệ thống sẽ tự động điều chỉnh tốc độ cấp nguyên liệu hoặc bổ sung hơi nước để duy trì điều kiện tối ưu. Tương tự, nếu độ ẩm thấp hơn yêu cầu, van phun hơi nước sẽ tự động mở để bù đắp. Nhờ vậy, chất lượng viên ép được kiểm soát đồng đều, hạn chế tối đa tình trạng viên dễ vỡ, nứt hay bị biến dạng.
Một trong những ưu điểm nổi bật của tự động hóa trong ép viên là khả năng tối ưu hóa năng lượng. Hệ thống điều khiển giúp duy trì máy móc hoạt động trong trạng thái cân bằng, tránh hao phí do vận hành sai chế độ. Đồng thời, dữ liệu vận hành được lưu trữ và phân tích định kỳ, từ đó doanh nghiệp có thể dự báo nhu cầu bảo trì, giảm thiểu rủi ro hỏng hóc và chi phí sửa chữa. Báo cáo từ một số nhà máy tại Việt Nam cho thấy, ứng dụng tự động hóa đã giúp giảm 10 – 15% điện năng tiêu thụ cho công đoạn ép viên và nâng năng suất lên tới 20%.
Thức ăn chăn nuôi hiện đại đòi hỏi nhiều dạng viên khác nhau: viên nổi cho cá rô phi, viên chìm cho cá tra, viên tan chậm cho tôm… Tự động hóa cho phép điều chỉnh nhanh chóng các thông số kỹ thuật để đáp ứng những yêu cầu này. Người vận hành chỉ cần thiết lập công thức trên màn hình điều khiển, hệ thống sẽ tự động cài đặt chế độ ép tương ứng. Điều này không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn giúp doanh nghiệp đáp ứng đơn hàng đa dạng mà không phải thay đổi lớn về thiết bị.
Ngoài việc điều khiển trực tiếp, hệ thống tự động hóa còn lưu trữ dữ liệu sản xuất theo lô, bao gồm toàn bộ thông số trong quá trình ép viên. Dữ liệu này tích hợp vào hệ thống quản lý chất lượng và có thể truy xuất bất cứ lúc nào. Khi thị trường yêu cầu minh bạch nguồn gốc sản phẩm, chức năng này trở thành một lợi thế quan trọng, góp phần tạo niềm tin cho người chăn nuôi cũng như đối tác quốc tế.
Lê Cung
