Dầu ăn trong chăn nuôi là các loại dầu thực vật được sử dụng để bổ sung vào thức ăn cho vật nuôi. Loại dầu này có sự khác biệt rõ rệt về tiêu chuẩn chất lượng và mục đích sử dụng so với dầu ăn cho người.
Bác sĩ chuyên khoa 1 Bùi Hoàng Bích Uyên, Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện đa khoa Xuyên Á (TP.HCM) cho biết, dầu ăn trong chăn nuôi là các loại dầu thực vật được sử dụng để bổ sung vào thức ăn cho vật nuôi. Các loại dầu này thường là dầu thô, mới ép, chưa qua tinh chế hoặc chưa kịp tinh chế. Vì vậy đây là loại dầu không đạt tiêu chuẩn để sử dụng cho con người về mặt an toàn vệ sinh thực phẩm, chất lượng, hoặc hàm lượng dinh dưỡng.
Dầu ăn trong chăn nuôi và dầu ăn cho người có sự khác biệt rõ rệt về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn và mục đích sử dụng. Sự khác biệt này là do cơ chế sinh học và sức chịu đựng của con người và vật nuôi khác nhau.
Giữa dầu ăn trong chăn nuôi và dầu ăn cho người có những khác biệt về nguồn gốc, độ tinh khiết… Ảnh: Lê Cầm
Khác biệt giữa dầu ăn cho người và dầu ăn trong chăn nuôi
Theo bác sĩ Uyên, về nguồn gốc, dầu ăn cho người phải là hạt, quả sạch, không mốc, không bị nhiễm độc tố, trong khi đó nguồn gốc dầu ăn cho động vật thường là hạt không đạt tiêu chuẩn, phụ phẩm của quá trình sản xuất dầu ăn cho người. Về quá trình xử lý, dầu ăn cho người phải tinh luyện qua nhiều bước như khử mùi, màu, axit tự do, chất độc, trong khi đó đối với dầu ăn trong chăn nuôi có thể chỉ xử lý sơ bộ hoặc không tinh luyện, miễn đạt tiêu chuẩn thức ăn chăn nuôi. Ngoài ra còn có một số tiêu chí so sánh có sự khác biệt giữa dầu ăn cho người và dầu ăn trong chăn nuôi qua độ tinh khiết, chỉ tiêu an toàn, kim loại nặng…
|
Tiêu chí |
Dầu ăn cho người |
Dầu trong chăn nuôi |
| Độ tinh khiết | Rất cao – màu sắc, mùi vị, độ trong phải đạt yêu cầu | Thường không yêu cầu tinh luyện kỹ, có thể còn mùi hoặc tạp chất ở mức cho phép |
| Chỉ tiêu an toàn | Rất nghiêm ngặt theo các quy định của Bộ Y tế như TCVN 7597:2018 | Ít nghiêm ngặt hơn, theo Quy chuẩn Việt Nam của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn |
| Kim loại nặng, aflatoxin, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) | Có giới hạn rất thấp hoặc không có | Cho phép giới hạn cao hơn nếu không ảnh hưởng đến vật nuôi |
| Peroxide value (PV), acid value (AV), chỉ số iod, chỉ số xà phòng hóa | Phải rất thấp | Có thể chấp nhận cao hơn nếu không ảnh hưởng đến sức khỏe vật nuôi |
| Vi sinh vật | Không được có các vi sinh vật gây bệnh (như E.coli, Salmonella) | Khả năng nhiễm vi sinh vật cao hơn |
Những tác hại khi sử dụng dầu ăn chăn nuôi để chế biến thực phẩm
Việc sử dụng dầu ăn chăn nuôi để chế biến thực phẩm cho người là hành vi cực kỳ nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Dưới đây là những tác hại chính:
Gây ra các bệnh mạn tính và ung thư. Việc tiếp xúc lâu dài với các chất độc hại trong dầu ăn chăn nuôi có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng.
“Nếu dầu ăn trên được ép từ các loại hạt không sạch, hạt mốc sẽ có thể có các chất độc hại cho cơ thể con người. Bởi aflatoxin là chất gây ung thư mạnh, đặc biệt là ung thư gan”, bác sĩ Uyên cho hay.
Các hợp chất độc hại như aflatoxin, acrylamide và polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) có thể hình thành trong dầu kém chất lượng hoặc dầu đã qua tái sử dụng nhiều lần, có khả năng gây đột biến tế bào và tăng nguy cơ ung thư (như ung thư gan, ung thư đại tràng, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt).
Suy gan, thận. Một số tạp chất có thể tồn tại trong các loại dầu ăn chăn nuôi bao gồm kim loại nặng, các chất oxy hóa độc hại sinh ra do nhiệt như acrolein, aldehyde. Các kim loại nặng như chì, cadimi, thủy ngân có thể tích lũy trong cơ thể, gây tổn thương nhiều cơ quan như thận, gan, hệ thần kinh và xương.
Bệnh tim mạch. Dầu kém chất lượng có thể chứa nhiều chất béo xấu và các hợp chất oxy hóa, làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) và giảm mức cholesterol tốt (HDL), gây nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch, cao huyết áp và đột quỵ.
Rối loạn chuyển hóa. Thí nghiệm cho thấy chuột ăn dầu cọ đã chiên nhiều lần có mức men gan tăng cao, dấu hiệu của tổn thương gan. Những con chuột này cũng xuất hiện tình trạng kháng insulin, cho thấy dầu chiên lại có thể góp phần gây tiểu đường loại 2. Mặc dù đây là nghiên cứu về dầu chiên lại nhiều lần, nhưng dầu ăn dùng trong chăn nuôi vốn đã có chất lượng kém tương tự.
Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và miễn dịch. Các chất cặn bã và tạp chất trong dầu có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và ruột, dẫn đến viêm dạ dày, viêm ruột, khó tiêu. Ngoài ra, việc sử dụng dầu ăn kém chất lượng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng và các bệnh mạn tính hơn.
“Việc tiêu thụ dầu ăn chăn nuôi là một nguy cơ tiềm tàng và nghiêm trọng cho sức khỏe con người, đòi hỏi sự kiểm soát chặt chẽ từ cơ quan chức năng và sự cảnh giác của người tiêu dùng”, bác sĩ Uyên nhận định.
Lê Cầm
Nguồn: Thanh niên
