Lâm Đồng đang bước vào giai đoạn mùa khô 2025 nhưng thời tiết thay đổi khó lường với nhiều ngày mưa trái mùa, tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển, gây ảnh hưởng đến việc trồng dâu, nuôi tằm.
Lâm Đồng là địa phương có diện tích trồng dâu, nuôi tằm lớn nhất cả nước. Thống kê hết năm 2024, diện tích dâu trên địa bàn đạt 10.297 ha, tăng 2.893 ha so với năm 2018. Diện tích cây dâu tằm tăng bình quân 6,7%/năm. Riêng năm 2024, diện tích dâu tằm toàn tỉnh tăng 2.890 ha (tăng 39,0%) so với năm 2018. Trong đó, diện tích chuyển đổi, trồng mới trên 3.000 ha, mỗi năm trồng mới khoảng 700 ha, diện tích chuyển đổi sang giống dâu mới năng suất cao khoảng 300 ha, năng suất đạt bình quân từ 22 – 23 tấn/ha. Với giá kén trung bình khoảng 6 năm qua ở mức 180.000 tới 220.000 đồng/kg, thu nhập của người dân trồng dâu, nuôi tằm tương đối ổn định nên bà con nông dân rất an tâm sản xuất, tăng cường chuyển đổi diện tích đất cằn cỗi, đất lúa 1 vụ sang trồng dâu.
Cán bộ khuyến nông hướng dẫn người dân phòng, chống các bệnh thường gặp trên lá dâu
Tuy nhiên, ghi nhận từ giữa năm 2024 tới nay, bệnh trên con tằm diễn biến rất phức tạp, đặc biệt là tại huyện Đức Trọng, một phần huyện Lâm Hà, Bảo Lâm và TP Bảo Lộc, tình trạng tằm bệnh nhiều hơn, khiến năng suất kén giảm nhẹ. Theo ngành Nông nghiệp tỉnh, thời tiết mưa trái mùa trong mùa khô 2025 khiến độ ẩm tăng cao bất thường, tạo điều kiện thuận lợi cho các mầm bệnh phát triển, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chăn nuôi tằm, sản lượng kén và chất lượng tơ tằm.
Riêng huyện Đức Trọng với trên 1.600 ha dâu, địa phương đứng thứ 2 về diện tích và sản lượng kén thì bệnh tằm tới ngày lên né nhưng không cuốn kén diễn ra trên nhiều lứa nuôi khiến người nông dân rất lo lắng do chưa làm rõ nguyên nhân tình trạng bệnh. Là người có thâm niên nuôi tằm hàng chục năm nay tại thôn Thanh Bình (xã Bình Thạnh, huyện Đức Trọng), ông Phạm Ngọc Hiếu cho biết, từ cuối mùa mưa 2024 tới giữa mùa khô năm nay, bệnh trên con tằm diễn biến rất phức tạp. Tằm phát triển tốt nhưng tỷ lệ cuốn kén khi lên né thấp bất thường. Nhiều hộ khác thì cho rằng, cuối năm thời tiết lạnh nên cũng đã vây ấm nhà tằm, thắp đèn hoặc đốt lửa nhưng kết quả vẫn không khả quan hơn. Bên cạnh đó, theo ông Hiếu, trời mưa trái mùa thất thường cũng làm nhiều sâu bệnh gây hại cho cây dâu như: bệnh rỉ sắt, rầy, rệp… phát triển mạnh, làm ảnh hưởng tới sản lượng lá dâu.
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Hương (56 tuổi, ngụ tổ dân phố Đoàn Kết, thị trấn Đinh Văn, huyện Lâm Hà) hộ có kinh nghiệm hơn 10 năm nuôi tằm, cho biết, mặc dù không bị bệnh tằm không kéo kén nặng như tại địa bàn huyện Đức Trọng nhưng thời tiết diễn biến phức tạp nên trên lá dâu, con tằm thời điểm này dễ nhiễm bệnh, chủ yếu là bệnh bủng mủ trên con tằm và rệp, rầy trên lá dâu, nếu không phát hiện xử lý kịp thời sẽ dễ lây lan trên diện rộng. “Cuối năm 2024, gia đình tôi bị một lứa tằm nhiễm bệnh gần như mất trắng. Các lứa nuôi đầu năm nay thấy ổn hơn nhưng sản lượng kén cũng giảm nhẹ. Trung bình một hộp giống nuôi khi thu hoạch sản lượng kén chỉ đạt từ 35 kg, còn bình thường lứa nào nuôi đạt phải đạt từ 40 tới 45 kg kén”, bà Hương cho hay.
Theo Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, thời gian qua, tại các vùng trồng dâu, nuôi tằm trên địa bàn tỉnh có tình trạng môi trường bị ô nhiễm là nguyên nhân làm cho tằm có nguy cơ bị ngộ độc từ nhẹ đến nặng. Trường hợp ngộ độc nặng, tằm sẽ biểu hiện các triệu chứng bên ngoài rõ rệt, có thể gây chết tằm; trường hợp ngộ độc nhẹ, tằm không có biểu hiện bên ngoài, vẫn ăn dâu, có tuyến tơ nhưng không quấn kén. Ngoài ra, hiện một số nhà nuôi tằm chưa đảm bảo kỹ thuật nuôi tằm gồm độ thông thoáng, ẩm độ, nhiệt độ, lá dâu không đảm bảo chất lượng, sử dụng các loại thuốc cho tằm không rõ nguồn gốc, xuất xứ cũng góp phần làm cho tằm dễ nhiễm bệnh.
Bên cạnh đó, các bệnh trên tằm mà người dân mô tả phần lớn do vi rút (tằm kẹ, tằm bủng mủ), do vi khuẩn (tằm ăn yếu, tiêu chảy) và thực tế, hiện nay các nguồn bệnh này thường tồn dư trong môi trường nhà nuôi tằm và dễ dàng lây lan sang các lứa tằm tiếp theo nếu không áp dụng tốt các biện pháp khử trùng, tiêu độc.
Ông Phạm Phi Long – Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thuỷ sản tỉnh cho biết, để giảm thiểu thiệt hại trong sản xuất dâu tằm, đơn vị khuyến cáo người trồng dâu, nuôi tằm cần áp dụng đồng loạt một số biện pháp. Trong đó, đối với ruộng dâu người dân cần đầu tư thâm canh dâu để nâng cao sản lượng và chất lượng lá dâu; kiểm soát tốt việc sử dụng thuốc diệt muỗi, kiến tại các khu vực trồng dâu; chăm sóc vườn dâu đúng quy trình kỹ thuật, sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật phù hợp và có thời gian cách ly an toàn để tránh ngộ độc cho tằm; thu hái dâu để sử dụng nuôi tằm đúng lứa.
Đối với giống tằm, sử dụng giống tằm con của các cơ sở cung ứng tằm con có uy tín, đảm bảo chất lượng con giống; khuyến khích các cơ sở nuôi tằm con liên kết, ký hợp đồng với các cơ sở cung ứng tằm giống để ràng buộc nhằm hạn chế những rủi ro do bệnh lây nhiễm hoặc do nguồn giống kém chất lượng…
Chính Thành
Nguồn: Báo Lâm Đồng
