(Người Chăn Nuôi) – Sưng phù đầu trên gà do APV (Avian pneumovirus) gây ra thường gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi khi có tỷ lệ nhiễm bệnh cao, có thể lên tới 100%.

Tác nhân

APV hay còn gọi là Avian pneumovirus, là một ARN virus gây bệnh trên đường hô hấp cho gà ở mọi lứa tuổi và đặc biệt là gây bệnh trên gà tây. Mật độ nuôi thả cao và quản lý chuồng trại kém là những nguyên nhân chính dẫn đến việc lây lan mầm bệnh một cách nhanh chóng. Bệnh lây lan qua đường hô hấp và bùng phát mạnh khi trong chuồng trại có nhiều khí độc, mùi hôi ở nền chuồng như CO2, NH3…

Tỷ lệ nhiễm bệnh cao, có thể lên tới 100%. Tỷ lệ chết tùy thuộc vào mầm bệnh kế phát. Khi mắc bệnh APV gà rất dễ mắc ghép thêm các bệnh thường gặp như E.Coli, Coryza, thương hàn, hen, CRD… vì đây đều là những vi khuẩn rất có sẵn trong chuồng trại và cơ thể gà.

 

Triệu chứng, bệnh tích

Khi gà mắc phải APV sẽ có những triệu chứng như: Mắt có bọt, chảy nước mắt; Viêm mũi, tắc mũi, nghẹt mũi; Thở nhanh, khó thở, ho, âm rale khí quản; Sưng phù đầu và mặt, run đầu, phù da đầu (triệu chứng khá giống với Coryza và ORT); Có trường hợp bị liệt chân, vẹo cổ; Gà gầy yếu. Trường hợp nặng là khi APV ghép với vi khuẩn E.coli sẽ gây ra hội chứng phù đầu (Swollen head syndrome – SHS). Hội chứng này thường xuất hiện trên gà hơn 4 tuần tuổi và đặc trưng bởi các dấu hiệu hô hấp và thần kinh như: Vẹo cổ; Đi lại khó khăn; Lắc đầu, sưng phù đầu, mặt và mắt. Với gà đẻ khi mắc bệnh thì buồng trứng vỡ, teo, biến dạng… nên chất lượng vỏ trứng giảm (nhạt màu hơn, vỏ mỏng, dị dạng…). Sản lượng trứng giảm 5 – 30%.

Gà bị APV có thể nhiễm bệnh lên tới 100%

Thời gian ủ bệnh của APV chỉ trong khoảng 3 ngày. Khi mới nhiễm bệnh gà gần như không có biểu hiện nào rõ rệt. Tỷ lệ tử vong cao và thường là do các mầm bệnh kế phát.

Biểu hiện khi mổ khám: Viêm và tạo lớp Fibrin màu vàng dưới da đầu và da má; Viêm mí mắt, mù mắt; Khí quản có dịch nhầy nhưng không xuất huyết. Có trường hợp gà bị APV nặng thì sẽ xuất huyết ở cuối đường khí quản. Buồng trứng trên gà đẻ bị hỏng, trứng non có thể vỡ, gây viêm phúc mạc.

 

Phòng bệnh

Thực hiện các biện pháp an toàn sinh học, chủ động phòng ngừa, luôn giữ môi trường chăn nuôi thoáng mát, sạch sẽ, không ẩm ướt. Tăng sức đề kháng cho gà khi thời tiết không tốt. Luôn theo dõi tình hình ăn uống, sức khỏe của gà và đặc biệt là cách ly ngay những con gà có biểu hiện; Khử trùng định kỳ 1 lần/tuần; Ngoài việc luôn luôn phải tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh an toàn sinh học theo quy trình thì người nuôi có thể dùng vaccine để kiểm soát APV. Tuy nhiên, vaccine có hiệu quả hay không lại phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố từ chất lượng vaccine cho đến cách sử dụng vaccine, sức khỏe con vật… Do đó, người nuôi cần lưu ý:

• Trong trường hợp của trang trại mình thì có nên làm vaccine hay không? Điều này phụ thuộc vào dịch tễ và kinh nghiệm của người chủ trang trại đánh giá xem mức độ phơi nhiễm (nguy cơ nhiễm bệnh) của trại với APV có cao không.

• Không nên chủ quan cho rằng đã làm vaccine rồi thì gà không thể bị bệnh được.

 

Điều trị khi gà mắc bệnh APV ghép với các bệnh khác

Vì APV là virus nên không thuốc nào có thể giúp tiêu diệt được mầm bệnh APV trong cơ thể gà mà chỉ có thể dùng kháng sinh để hạn chế các mầm bệnh kế phát. Hơn nữa, đa phần gà chết là do các mầm bệnh kế phát chứ không phải do APV. APV thường gây kế phát với một số vi khuẩn như: Ecoli, Trực khuẩn ho gà, Tụ huyết trùng, trực khuẩn mủ xanh (Pseudomonas), ORT. Nếu thấy đàn gà có dấu hiệu giảm ăn, mệt mỏi, ủ rũ, lông xơ xác, đầu, mặt mắt sưng, chảy dãi nhưng điều trị theo phác đồ của bệnh Coryza không khỏi có thể gà đã nhiễm virus APV. Khi đó nên tiến hành các bước như sau:

• Bước 1: Cách ly toàn bộ những con ốm, ủ rũ ra một chỗ riêng để tiện chăm sóc và theo dõi, càng cách xa khu chuồng chính càng tốt.

• Bước 2: Làm sạch toàn bộ dụng cụ chăn nuôi trong trại. Vệ sinh sạch sẽ, phun sát trùng toàn bộ khu vực trong và xung quanh chuồng nuôi.

• Bước 3: Điều trị triệu chứng – tức là phụ thuộc vào các bệnh kế phát tại thời điểm đó gây ra các triệu chứng gì mà chọn thuốc, biện pháp phù hợp để loại bỏ triệu chứng đó.

• Bước 4: Sử dụng kháng sinh hoạt phổ rộng tiêm cho những con bên ô cách ly và trộn (hoặc pha) kháng sinh bột vào trong thức ăn (nước uống) cho toàn bộ đàn gà. Các trại có thể sử dụng kháng sinh Amoxyline kết hợp với Doxicycline. Liệu trình mỗi đợt điều trị chỉ nên kéo dài khoảng 3 – 5 ngày (nếu không, dùng kháng sinh lâu quá sẽ làm gà mệt).

• Bước 5: (làm đồng thời với bước 3,4): tăng sức đề kháng cho gà bằng các thuốc giải độc + bổ gan thận, Vitamin ADE, Vitamin C, men tiêu hóa…

(Người Chăn Nuôi) – Sưng phù đầu trên gà do APV (Avian pneumovirus) gây ra thường gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi khi có tỷ lệ nhiễm bệnh cao, có thể lên tới 100%.

Tác nhân

APV hay còn gọi là Avian pneumovirus, là một ARN virus gây bệnh trên đường hô hấp cho gà ở mọi lứa tuổi và đặc biệt là gây bệnh trên gà tây. Mật độ nuôi thả cao và quản lý chuồng trại kém là những nguyên nhân chính dẫn đến việc lây lan mầm bệnh một cách nhanh chóng. Bệnh lây lan qua đường hô hấp và bùng phát mạnh khi trong chuồng trại có nhiều khí độc, mùi hôi ở nền chuồng như CO2, NH3…

Tỷ lệ nhiễm bệnh cao, có thể lên tới 100%. Tỷ lệ chết tùy thuộc vào mầm bệnh kế phát. Khi mắc bệnh APV gà rất dễ mắc ghép thêm các bệnh thường gặp như E.Coli, Coryza, thương hàn, hen, CRD… vì đây đều là những vi khuẩn rất có sẵn trong chuồng trại và cơ thể gà.

 

Triệu chứng, bệnh tích

Khi gà mắc phải APV sẽ có những triệu chứng như: Mắt có bọt, chảy nước mắt; Viêm mũi, tắc mũi, nghẹt mũi; Thở nhanh, khó thở, ho, âm rale khí quản; Sưng phù đầu và mặt, run đầu, phù da đầu (triệu chứng khá giống với Coryza và ORT); Có trường hợp bị liệt chân, vẹo cổ; Gà gầy yếu. Trường hợp nặng là khi APV ghép với vi khuẩn E.coli sẽ gây ra hội chứng phù đầu (Swollen head syndrome – SHS). Hội chứng này thường xuất hiện trên gà hơn 4 tuần tuổi và đặc trưng bởi các dấu hiệu hô hấp và thần kinh như: Vẹo cổ; Đi lại khó khăn; Lắc đầu, sưng phù đầu, mặt và mắt. Với gà đẻ khi mắc bệnh thì buồng trứng vỡ, teo, biến dạng… nên chất lượng vỏ trứng giảm (nhạt màu hơn, vỏ mỏng, dị dạng…). Sản lượng trứng giảm 5 – 30%.

Gà bị APV có thể nhiễm bệnh lên tới 100%

Thời gian ủ bệnh của APV chỉ trong khoảng 3 ngày. Khi mới nhiễm bệnh gà gần như không có biểu hiện nào rõ rệt. Tỷ lệ tử vong cao và thường là do các mầm bệnh kế phát.

Biểu hiện khi mổ khám: Viêm và tạo lớp Fibrin màu vàng dưới da đầu và da má; Viêm mí mắt, mù mắt; Khí quản có dịch nhầy nhưng không xuất huyết. Có trường hợp gà bị APV nặng thì sẽ xuất huyết ở cuối đường khí quản. Buồng trứng trên gà đẻ bị hỏng, trứng non có thể vỡ, gây viêm phúc mạc.

 

Phòng bệnh

Thực hiện các biện pháp an toàn sinh học, chủ động phòng ngừa, luôn giữ môi trường chăn nuôi thoáng mát, sạch sẽ, không ẩm ướt. Tăng sức đề kháng cho gà khi thời tiết không tốt. Luôn theo dõi tình hình ăn uống, sức khỏe của gà và đặc biệt là cách ly ngay những con gà có biểu hiện; Khử trùng định kỳ 1 lần/tuần; Ngoài việc luôn luôn phải tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh an toàn sinh học theo quy trình thì người nuôi có thể dùng vaccine để kiểm soát APV. Tuy nhiên, vaccine có hiệu quả hay không lại phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố từ chất lượng vaccine cho đến cách sử dụng vaccine, sức khỏe con vật… Do đó, người nuôi cần lưu ý:

• Trong trường hợp của trang trại mình thì có nên làm vaccine hay không? Điều này phụ thuộc vào dịch tễ và kinh nghiệm của người chủ trang trại đánh giá xem mức độ phơi nhiễm (nguy cơ nhiễm bệnh) của trại với APV có cao không.

• Không nên chủ quan cho rằng đã làm vaccine rồi thì gà không thể bị bệnh được.

 

Điều trị khi gà mắc bệnh APV ghép với các bệnh khác

Vì APV là virus nên không thuốc nào có thể giúp tiêu diệt được mầm bệnh APV trong cơ thể gà mà chỉ có thể dùng kháng sinh để hạn chế các mầm bệnh kế phát. Hơn nữa, đa phần gà chết là do các mầm bệnh kế phát chứ không phải do APV. APV thường gây kế phát với một số vi khuẩn như: Ecoli, Trực khuẩn ho gà, Tụ huyết trùng, trực khuẩn mủ xanh (Pseudomonas), ORT. Nếu thấy đàn gà có dấu hiệu giảm ăn, mệt mỏi, ủ rũ, lông xơ xác, đầu, mặt mắt sưng, chảy dãi nhưng điều trị theo phác đồ của bệnh Coryza không khỏi có thể gà đã nhiễm virus APV. Khi đó nên tiến hành các bước như sau:

• Bước 1: Cách ly toàn bộ những con ốm, ủ rũ ra một chỗ riêng để tiện chăm sóc và theo dõi, càng cách xa khu chuồng chính càng tốt.

• Bước 2: Làm sạch toàn bộ dụng cụ chăn nuôi trong trại. Vệ sinh sạch sẽ, phun sát trùng toàn bộ khu vực trong và xung quanh chuồng nuôi.

• Bước 3: Điều trị triệu chứng – tức là phụ thuộc vào các bệnh kế phát tại thời điểm đó gây ra các triệu chứng gì mà chọn thuốc, biện pháp phù hợp để loại bỏ triệu chứng đó.

• Bước 4: Sử dụng kháng sinh hoạt phổ rộng tiêm cho những con bên ô cách ly và trộn (hoặc pha) kháng sinh bột vào trong thức ăn (nước uống) cho toàn bộ đàn gà. Các trại có thể sử dụng kháng sinh Amoxyline kết hợp với Doxicycline. Liệu trình mỗi đợt điều trị chỉ nên kéo dài khoảng 3 – 5 ngày (nếu không, dùng kháng sinh lâu quá sẽ làm gà mệt).

• Bước 5: (làm đồng thời với bước 3,4): tăng sức đề kháng cho gà bằng các thuốc giải độc + bổ gan thận, Vitamin ADE, Vitamin C, men tiêu hóa…