(Người Chăn Nuôi) – Trong 5 năm gần đây, ngành chăn nuôi của nước ta phát triển nhanh chóng và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp hơn 25% GDP nông nghiệp. Tuy nhiên, ngành hàng này vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó có việc phụ thuộc vào nguồn thức ăn chăn nuôi (TĂCN) nhập khẩu. Để phát triển bền vững, ổn định thì việc tự chủ nguồn nguyên liệu thức ăn được xem là nhiệm vụ quan trọng ngành chăn nuôi Việt Nam.
Vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu
Theo số liệu của Cục Chăn nuôi, mỗi năm tổng nhu cầu thức ăn tinh (ngô, khô dầu các loại, cám các loại, bột cá…) của ngành chăn nuôi là 33 triệu tấn, chủ yếu dùng cho chăn nuôi heo và gia cầm. Để đáp ứng nhu cầu này, nước ta cần một lượng rất lớn nguyên liệu thức ăn tinh, trong khi năng lực sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được khoảng 13 triệu tấn/năm (chiếm khoảng 35% tổng nhu cầu), số còn lại từ nguồn nhập khẩu (chiếm 65%). Đáng chú ý, trong 9 tháng năm 2023, Việt Nam đã chi gần 6,8 tỷ USD cho nhập khẩu TĂCN và nguyên liệu chính, giảm 8% so với cùng kỳ năm ngoái, tuy nhiên đây vẫn là một con số rất lớn, nhất là khi so sánh với tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành hàng này.
Japfa Comfeed, một trong số ít nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi tại Việt Nam chủ động sản xuất nguyên liệu cung ứng. Ảnh: Thanh Hải.
Các sản phẩm chính của ngành trồng trọt có thể sử dụng làm TĂCN gồm: 42,8 triệu tấn thóc (chủ yếu dùng tấm, cám); 4,6 triệu tấn ngô hạt; 10,5 triệu tấn sắn tươi; 65,4 nghìn tấn đậu tương. Đối với chất phụ gia và thức ăn bổ sung chính (vitamin, axit amin…) thì Việt Nam phải nhập khẩu tới 80% do nước ta chưa có công nghệ sản xuất, hơn nữa, thị trường tiêu thụ nhỏ không thu hút được đầu tư. Việt Nam mới chỉ sản xuất được một lượng nhỏ thức ăn bổ sung khoáng, chế phẩm vi sinh và thảo dược.
Tận dụng tối đa nguyên liệu trong nước
Trong Hội nghị tổng kết ngành chăn nuôi 9 tháng đầu năm 2023, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho biết: Để xây dựng ngành chăn nuôi tự chủ thì cần đẩy nhanh các vùng trồng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, chấm dứt tình trạng ăn đong, phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu. Cần có định hướng lâu dài, nhất là trong bối cảnh giá thức ăn chăn nuôi quyết định tới gần 70% giá thành. Thứ trưởng cũng nhấn mạnh nhiệm vụ cấp thiết đó là phải xây dựng và phát triển các nhà máy chế biến thức ăn, tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu sẵn có trong nước, đầu tư khoa học công nghệ để tạo ra các sản phẩm thức ăn chất lượng phục vụ cho ngành chăn nuôi.
Liên quan đến vấn đề này, tại Hội nghị tìm các giải pháp phát triển chăn nuôi bền vững diễn ra mới đây, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, đã nêu ra một số giải pháp để chủ động nguồn TĂCN. Cụ thể, đối với doanh nghiệp, phải chủ động tìm kiếm và tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu trong nước để đa dạng hóa nguồn cung; cân đối khẩu phần ăn tối ưu, quản trị tốt nguyên liệu, giảm tối đa chi phí sản xuất để hạ giá thành sản phẩm TĂCN. Theo dõi sát diễn biến của thị trường thế giới để có kế hoạch thu mua nguyên liệu dự trữ. Với các cơ sở chăn nuôi, cần áp dụng tối đa các tiến bộ kỹ thuật và công nghệ cao về chuồng trại, thiết bị, con giống, quản trị để nâng cao hiệu quả sử dụng TĂCN; tận dụng các nguyên liệu sẵn có tại chỗ như: thức ăn xanh, phụ phẩm nhà bếp, nhà hàng…
Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai sử dụng chuối làm nguyên liệu chế biến thức ăn cho heo. Ảnh:ST
Đồng thời, Phó Cục trưởng Nguyễn Kim Đăng cũng đề xuất xây dựng quy hoạch để chuyển đổi một phần diện tích đất trồng trọt sang trồng cây TĂCN (ngô, sắn…); chính sách vay vốn ưu đãi cho doanh nghiệp thu mua, dự trữ nguyên liệu TĂCN. Khuyến khích phát triển sản xuất protein từ côn trùng (ví dụ: ruồi lính đen) để thay thế một phần nguyên liệu giàu đạm nhập khẩu; công nghệ sản xuất các nguyên liệu trong nước như chế phẩm probiotic, enzyme, thảo dược, các loại khoáng đa lượng, vi lượng và các loại thảo dược; xây dựng cơ sở chế biến thủy sản, giết mổ gia súc, gia cầm… để tạo điều kiện cho việc thu gom và chế biến các nguồn phụ phẩm làm TĂCN.
>> Hiện nay, cả nước có 269 cơ sở sản xuất TĂCN công nghiệp dạng hỗn hợp hoàn chỉnh với tổng công suất thiết kế đạt 43,2 triệu tấn. Trong đó, 90 nhà máy thuộc sở hữu của doanh nghiệp FDI và 179 nhà máy thuộc doanh nghiệp trong nước. Năm 2022, sản lượng TĂCN công nghiệp đạt 20,8 triệu tấn, trong đó doanh nghiệp FDI đạt 13,0 triệu tấn (chiếm 62,5%) doanh nghiệp trong nước đạt 7,8 triệu tấn (chiếm 37,5%).
Thùy Khánh
