(Người Chăn Nuôi) – Trong lĩnh vực chăn nuôi, năng suất của vật nuôi đã được cải thiện rất ấn tượng thông qua các giải pháp chọn tạo giống. Cùng điểm lại một số phương thức chọn tạo giống vật nuôi đã được áp dụng trong thời gian qua.
Chọn lọc theo kinh nghiệm: Đây là phương pháp chọn giống xuất hiện từ hàng nghìn năm trước Công nguyên mà không có tài liệu nào thống kê được. Người chăn nuôi lựa chọn vật nuôi làm giống dựa trên những kinh nghiệm đức kết qua nhiều thế hệ mà không có căn cứ khoa học nào rõ ràng.
Chọn lọc dựa trên thông tin của tổ tiên: Được hình thành từ những năm đầu của thế kỷ 19 từ việc xuất hiện các sổ ghi chép thông tin của các giống ngựa và cừu ở Anh. Đây là những cuốn sổ giống đầu tiên trên thế giới để chọn tạo các giống vật nuôi thông qua các thông tin từ tổ tiên. Người chăn nuôi thấy rằng, những cá thể sinh ra từ ông bà, bố mẹ hoặc họ hàng có năng suất cao, chất lượng tốt bản thân cũng có những đặc điểm tương tự.
Con giống đóng vai trò rất quan trọng trong chăn nuôi – Ảnh: VM
Chọn lọc dựa trên chỉ số chọn lọc: Là sự chọn lọc cá thể kết hợp nhiều tính trạng số lượng từ thông tin từ tổ tiên, họ hàng và năng suất của chính cá thể. Phương pháp này được sử dụng rộng rãi từ hơn nửa thế kỷ. Đây là phương pháp chọn lọc cổ điển và hiện vẫn được triển khai phổ biến vì giá thành của phương pháp này thấp hơn, tuy nhiên cũng có trở ngại nhất định như việc thu thập số liệu kéo dài và thuật toán phức tạp.
Chọn lọc bằng chỉ thị phân tử: Việc phát hiện mối liên hệ giữa một/một số tính trạng số lượng/chất lượng với một gen/một số gen là tiền đề của ứng dụng chỉ thị phân tử vào chọn giống vật nuôi. Đây chính là kỷ nguyên mới của ứng dụng di truyền phân tử trong công tác giống vật nuôi, đem lại hiệu quả cao trong chăn nuôi. Ưu điểm của phương pháp này là có thể chọn lọc được những cá thể có tiềm năng làm giống ngay sau khi sinh với độ chính xác cao và rút ngắn được thời gian chọn lọc. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có những hạn chế nhất định như chỉ tập chung chọn tại một hoặc một số locus (vị trí của gen trên phân tử ADN) theo một hoặc một số alen (dạng cụ thể của 1 gen) nhất định vì vậy có thểm làm giảm đa dạng di truyền. Có thể kể đến một ví dụ điển hình về việc ứng dụng kỹ thuật này trong công tác giống heo.
Chọn lọc bằng bộ gen (genomic selection): Là chọn lọc dựa trên giá trị giống của bộ gen được ước tính từ tác động cộng gộp của các marker (chỉ thị). Phương pháp vẫn phát huy được những ưu điểm của chọn lọc bằng chỉ thị phân tử nhưng khắc phục được những nhược điểm của hai phương pháp nêu trên. Nhưng, hiện nay giá thành của phương pháp này vẫn còn cao. Chi phí để phân tích bộ gen của một cá thể bằng chip SNP khoảng 1 – 2 triệu đồng tùy thuộc vào số lượng mẫu. Đây là phương pháp chọn giống đã được áp dụng rộng rãi ở các nước phát triển và các công ty giống đa quốc gia.
Nguyên Chi
