(Người Chăn Nuôi) – Bệnh hô hấp trên heo con là một trong những nhóm bệnh phổ biến và gây thiệt hại kinh tế lớn trong chăn nuôi. Nguyên nhân gây bệnh thường do vi khuẩn hoặc sự phối hợp của nhiều tác nhân, trong đó điều kiện môi trường và sức đề kháng kém là yếu tố thuận lợi làm bệnh bùng phát. Để kiểm soát hiệu quả, cần triển khai đồng bộ các biện pháp phòng ngừa và áp dụng phác đồ điều trị hợp lý khi bệnh xuất hiện.
An toàn sinh học
Trước hết, công tác an toàn sinh học là nền tảng để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Chuồng nuôi cần được thiết kế thông thoáng, đảm bảo lưu thông không khí nhưng tránh gió lùa trực tiếp vào heo. Nhiệt độ nên duy trì ở mức 26 – 300C với heo theo mẹ và 24 – 280C với heo sau cai sữa; độ ẩm 60 – 70% để hạn chế mầm bệnh phát triển. Việc vệ sinh chuồng, máng ăn, máng uống phải được thực hiện hàng ngày, đồng thời khử trùng định kỳ 1 – 2 lần/tuần bằng các loại thuốc sát trùng luân phiên hoạt chất. Heo mới nhập trại phải có giấy kiểm dịch, được cách ly ít nhất 2 – 3 tuần trước khi nhập đàn chính. Ngoài ra, cần kiểm soát chuột, ruồi, muỗi, chim hoang để ngăn mầm bệnh xâm nhập.
Tiêm phòng vaccine
Song song với an toàn sinh học, tiêm phòng vaccine đúng lịch là biện pháp không thể thiếu. Đối với heo con, lịch tiêm phòng thường bao gồm: Vaccine Mycoplasma hyopneumoniae lúc 3 – 5 tuần tuổi (nhắc lại sau 2 – 3 tuần), vaccine PCV2 ở 3 – 4 tuần tuổi, vaccine PRRS và cúm heo tùy tình hình dịch tễ của từng trại. Vaccine cần được bảo quản ở nhiệt độ 2 – 80C, không để đông đá và tiêm đúng kỹ thuật để đạt hiệu quả miễn dịch tối đa.
Quản lý stress sau cai sữa
Giai đoạn sau cai sữa là thời điểm heo con dễ mắc bệnh hô hấp nhất do thay đổi môi trường, thức ăn và tách mẹ, vì vậy quản lý stress sau cai sữa rất quan trọng. Quá trình cai sữa nên diễn ra nhẹ nhàng, kết hợp bổ sung Vitamin C, Vitamin E, selen và các chất điện giải để tăng sức đề kháng. Mật độ nuôi hợp lý (0,3 – 0,35 m²/con) giúp giảm áp lực bệnh tật. Thức ăn phải đảm bảo tiêu hóa tốt, giàu năng lượng và đạm dễ hấp thu.
Giám sát sức khỏe đàn heo hằng ngày là khâu cần thiết để phát hiện sớm heo bệnh. Những dấu hiệu cảnh báo gồm ho, thở gấp, chảy mũi, bỏ ăn, chậm lớn. Khi phát hiện, cần tách riêng heo bệnh, giữ ấm và tiến hành điều trị ngay theo phác đồ phù hợp.
Khi bệnh xảy ra, việc xác định nguyên nhân càng sớm càng tốt giúp lựa chọn thuốc chính xác. Trong điều kiện trại có thể dựa vào triệu chứng và bệnh tích để chẩn đoán ban đầu; nếu có điều kiện, gửi mẫu xét nghiệm để định danh tác nhân và làm kháng sinh đồ.
Phác đồ điều trị
Về phác đồ điều trị tham khảo, có thể áp dụng một trong các lựa chọn sau tùy tình trạng bệnh và tư vấn thú y:
- Tylosin tartrate: 10 – 15 mg/kg thể trọng, tiêm bắp 1 lần/ngày, 3 – 5 ngày.
- Tulathromycin: 2,5 mg/kg thể trọng, tiêm bắp 1 liều duy nhất, hiệu quả với trường hợp khó bắt heo nhiều lần.
- Tilmicosin: 10 mg/kg thể trọng, tiêm bắp 1 lần/ngày, 3 ngày.
- Doxycycline (đường uống): 10 mg/kg thể trọng, trộn thức ăn hoặc nước uống, 5 – 7 ngày.
- Enrofloxacin: 2,5 – 5 mg/kg thể trọng, tiêm bắp, 3 – 5 ngày.
Điều trị kháng sinh cần tuân thủ liều lượng và thời gian, không ngừng thuốc khi triệu chứng vừa giảm để tránh tái phát và kháng thuốc.
Bên cạnh đó, điều trị hỗ trợ giúp heo hồi phục nhanh hơn: Bổ sung điện giải + vitamin C pha nước uống 3 – 5 ngày, tiêm vitamin ADE + selen 1 – 2 lần/tuần để tăng sức đề kháng, sử dụng men tiêu hóa và acid hữu cơ để ổn định đường ruột và giảm stress. Trong quá trình điều trị, cần chú ý kiểm soát lây lan trong đàn. Heo bệnh phải nuôi riêng, chuồng phải khử trùng thường xuyên, dụng cụ chăm sóc không dùng chung với đàn khỏe. Nhân viên chăm sóc heo bệnh nên làm việc sau khi đã chăm sóc đàn khỏe để tránh lây chéo. Sau mỗi lứa nuôi, áp dụng nguyên tắc “cùng vào – cùng ra”, vệ sinh và sát trùng chuồng, để trống 5 – 7 ngày trước khi nuôi lứa mới.
Nhìn chung, kiểm soát bệnh hô hấp trên heo con đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa an toàn sinh học, tiêm phòng, quản lý môi trường và chăm sóc nuôi dưỡng hợp lý. Khi bệnh xảy ra, phải chẩn đoán nhanh, điều trị đúng phác đồ và kết hợp chăm sóc hỗ trợ. Thực hiện đồng bộ các biện pháp này sẽ giúp đàn heo phát triển khỏe mạnh, đạt tăng trọng tốt và giảm thiểu tổn thất kinh tế cho người chăn nuôi.
Hoàng Ngân
