Đặc điểm và nguy cơ của H5N8
Virus cúm gia cầm H5N8 thuộc nhóm virus cúm A, có khả năng gây chết nhanh ở gà, vịt và nhiều loài gia cầm khác. Tốc độ lây lan nhanh, thời gian ủ bệnh ngắn (chỉ từ 1 – 7 ngày) và tỷ lệ chết có thể lên đến 90 – 100% ở gà. Virus có thể tồn tại lâu trong môi trường, đặc biệt là ở nhiệt độ thấp và trong chất thải chăn nuôi.
H5N8 lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp giữa gia cầm bệnh với gia cầm khỏe, qua chất thải, dụng cụ chăn nuôi, phương tiện vận chuyển và đặc biệt qua chim hoang dã di cư. Sự di chuyển, buôn bán, vận chuyển gia cầm không kiểm dịch làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
Vai trò của công tác thú y trong phòng, chống H5N8
Giám sát và cảnh báo dịch bệnh: Hệ thống thú y cơ sở cần tăng cường giám sát chủ động, lấy mẫu xét nghiệm tại các trại chăn nuôi, chợ gia cầm, khu vực gần nơi cư trú của chim hoang dã. Việc phát hiện sớm giúp khoanh vùng, xử lý kịp thời, tránh lây lan diện rộng. Mọi trường hợp gia cầm chết bất thường phải được báo cáo ngay để lấy mẫu xét nghiệm xác định nguyên nhân.
Tiêm phòng vaccine: Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất để tạo miễn dịch cộng đồng cho đàn gia cầm. Vaccine cúm gia cầm H5N8 và các chủng liên quan cần được triển khai đồng loạt, đúng lịch và đủ liều. Ngành thú y phải thường xuyên đánh giá hiệu lực của vaccine, cập nhật chủng mới phù hợp với sự biến đổi của virus. Các cơ sở nuôi tập trung, vùng có nguy cơ cao phải được tiêm phòng bắt buộc và giám sát chặt chẽ.
Vệ sinh, khử trùng và an toàn sinh học: Người chăn nuôi phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình an toàn sinh học. Chuồng trại cần được vệ sinh hàng ngày, phun khử trùng định kỳ bằng vôi bột, hóa chất được phép sử dụng. Phân, chất độn chuồng và nước thải phải được xử lý trước khi thải ra môi trường. Hạn chế tối đa người ra vào khu vực chăn nuôi, áp dụng quy định thay quần áo, khử trùng phương tiện trước khi tiếp xúc với gia cầm. Tách biệt đàn gia cầm mới nhập, theo dõi sức khỏe ít nhất 2 tuần trước khi nhập đàn chính.
Kiểm dịch và kiểm soát vận chuyển: Công tác kiểm dịch thú y cần được thực hiện nghiêm túc tại các cửa khẩu, trạm kiểm dịch và chợ buôn bán gia cầm. Gia cầm, sản phẩm gia cầm phải có giấy chứng nhận kiểm dịch trước khi vận chuyển, buôn bán. Việc giết mổ gia cầm phải được thực hiện tại các cơ sở đủ điều kiện vệ sinh thú y, có sự giám sát của cán bộ chuyên môn.
Truyền thông và nâng cao nhận thức: Người chăn nuôi cần được tập huấn thường xuyên về nguy cơ, dấu hiệu nhận biết bệnh cúm gia cầm H5N8 và các biện pháp phòng ngừa. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường như gà chết đột ngột, giảm ăn, chảy nước mắt mũi, tím mào, phải báo ngay cho thú y để xử lý kịp thời. Việc giấu dịch, bán chạy gia cầm bệnh có thể làm dịch lan rộng và gây thiệt hại lớn.
Biện pháp xử lý ổ dịch
Khi dịch bệnh xảy ra, các biện pháp thú y khẩn cấp cần được triển khai:
- Khoanh vùng ổ dịch, cấm vận chuyển gia cầm trong và ngoài khu vực;
- Tiêu hủy gia cầm bệnh, gia cầm nghi mắc bệnh theo hướng dẫn, xử lý môi trường bằng vôi bột, hóa chất sát trùng;
- Theo dõi, tiêm phòng bổ sung cho đàn gia cầm khỏe trong khu vực lân cận;
- Tạm dừng hoạt động mua bán gia cầm tại chợ trong thời gian có dịch.
Cúm gia cầm H5N8 là mối đe dọa lớn đối với ngành chăn nuôi gia cầm. Để kiểm soát hiệu quả, cần triển khai đồng bộ nhiều biện pháp, trong đó công tác thú y đóng vai trò trung tâm. Việc giám sát dịch bệnh, tiêm phòng, vệ sinh an toàn sinh học, kiểm dịch và truyền thông phải được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc và có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, cán bộ thú y và người chăn nuôi.
Phạm Hải
