(Người Chăn Nuôi) – Ngày 18/12, tại Hà Nội, hội thảo quốc tế “Ứng dụng đánh giá nguy cơ hóa học và vi sinh trong đảm bảo an toàn thực phẩm” chính thức khai mạc. Sự kiện quy tụ các nhà quản lý, nhà khoa học trong và ngoài nước, nhằm thúc đẩy cách tiếp cận quản lý an toàn thực phẩm dựa trên nguy cơ, xu hướng tất yếu để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS Lê Thị Hồng Hảo, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia (NIFC), Bộ Y tế, nhấn mạnh: An toàn thực phẩm đang đứng trước nhiều thách thức mới, đòi hỏi cách tiếp cận chủ động, toàn diện và xuyên suốt chuỗi giá trị thực phẩm. Theo đó, việc phòng ngừa và kiểm soát các mối nguy tiềm ẩn không chỉ dừng lại ở khâu kiểm tra sản phẩm cuối cùng, mà cần được thực hiện từ sản xuất, chế biến, lưu thông đến tiêu dùng.
Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: ILRI Việt Nam
Trong bối cảnh đó, đánh giá nguy cơ hóa học và vi sinh dựa trên bằng chứng khoa học hiện đại được xem là công cụ then chốt, giúp nhận diện, phân tích và định lượng các mối nguy, từ đó hỗ trợ cơ quan quản lý xây dựng chính sách và biện pháp kiểm soát phù hợp. Những kết quả nghiên cứu này sẽ tạo nền tảng khoa học vững chắc cho mô hình quản lý an toàn thực phẩm dựa trên nguy cơ, xu hướng đang được nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế áp dụng.
Từ góc nhìn quốc tế, TS. Nguyễn Việt Hùng, Giám đốc khu vực châu Á của Viện Nghiên cứu chăn nuôi quốc tế (ILRI) cho rằng, các bệnh liên quan đến thực phẩm không an toàn đang gây ra gánh nặng bệnh tật và kinh tế nghiêm trọng, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Thực tế cho thấy, tác động của nhóm bệnh này tương đương với ba bệnh truyền nhiễm lớn là HIV, lao và sốt rét, song lại chưa nhận được mức đầu tư tương xứng.
Ước tính, sự suy giảm năng suất lao động do các bệnh lây truyền qua thực phẩm gây ra có thể khiến nền kinh tế toàn cầu thiệt hại khoảng 110 – 115 tỷ USD mỗi năm, phần lớn rơi vào các nước thu nhập thấp và trung bình. Trong khi đó, khoảng 95% gánh nặng bệnh tật tập trung tại các quốc gia đang phát triển, nơi hệ thống quản lý an toàn thực phẩm còn nhiều hạn chế.
Theo TS. Nguyễn Việt Hùng, đánh giá và quản lý nguy cơ là hướng đi tất yếu để các quốc gia sử dụng hiệu quả nguồn lực, ưu tiên can thiệp đúng trọng tâm, từ đó giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe cộng đồng. Ông khẳng định, ILRI cam kết đồng hành cùng các cơ quan Việt Nam thông qua các hoạt động nghiên cứu, đào tạo và triển khai dự án thực tiễn, nhằm từng bước nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm theo chuỗi “từ trang trại đến bàn ăn”.
Ở góc độ quản lý nhà nước, TS. Chu Quốc Thịnh, quyền Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, Việt Nam đang đẩy nhanh quá trình sửa đổi Luật An toàn thực phẩm, dự kiến trình Quốc hội trong thời gian tới. Một trong những định hướng lớn của lần sửa đổi này là chuyển mạnh từ tư duy quản lý an toàn đơn thuần sang quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm dựa trên nguy cơ.
Để hiện thực hóa định hướng đó, việc hoàn thiện hệ thống pháp lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về an toàn thực phẩm và tăng cường công tác hậu kiểm được xác định là những nhiệm vụ trọng tâm. Hiện nay, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia đang được khẩn trương hoàn thiện, tích hợp hàng chục thủ tục hành chính liên quan, bảo đảm vận hành thống nhất từ Trung ương đến địa phương.
Song song với đó, các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn thực phẩm cũng đang được rà soát, cập nhật, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và tạo nền tảng khoa học cho hoạt động giám sát thị trường. Theo cách tiếp cận mới, công tác quản lý sẽ được triển khai xuyên suốt chuỗi giá trị thực phẩm, chú trọng kiểm soát các yếu tố đầu vào của sản xuất nông nghiệp, như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia và dư lượng hóa chất.
Trong khuôn khổ hai ngày hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận chuyên sâu về đánh giá nguy cơ hóa học và vi sinh, nghiên cứu độc tính, dịch tễ học, mô hình xác suất, cũng như các xu hướng mới trong quản lý an toàn thực phẩm. Đáng chú ý, nhiều tham luận đề cập đến việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, số hóa dữ liệu và cách tiếp cận Một sức khỏe (One Health) nhằm nâng cao hiệu quả phân tích và dự báo nguy cơ.
Hội thảo cũng ghi nhận sự tham gia của các chuyên gia và tổ chức đến từ nhiều quốc gia như Canada, Đức, Nga…, mang đến những kinh nghiệm quốc tế quý báu trong xây dựng hệ thống đánh giá nguy cơ và quản lý an toàn thực phẩm hiện đại.
Thùy Khánh
