Từ nhiều năm qua, người dân thôn Đông, xã Tiên Lục (Bắc Ninh) phải sống chung với mùi hôi, nước thải và tiếng ồn từ cơ sở giết mổ lợn của hộ ông Hoàng Văn Ngàn nằm giữa khu dân cư. Dù liên tục kiến nghị, tình trạng ô nhiễm vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, đặt ra câu hỏi về trách nhiệm quản lý của cơ quan chức năng và chính quyền địa phương.
Ô nhiễm kéo dài, chính quyền lập biên bản xong… để đấy
Hộ ông Hoàng Văn Ngàn hoạt động giết mổ lợn đã hơn 5 năm nay. Cơ sở này được huyện Lạng Giang cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh ngày 15/11/2022; Chi cục Chăn nuôi và Thú y Bắc Giang (trước sáp nhập) cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh thú y ngày 11/10/2023, có hiệu lực đến 11/10/2026. Trong hồ sơ đăng ký, ông Ngàn khai công suất giết mổ 15 con/ngày, cam kết bảo đảm điều kiện vệ sinh, xử lý chất thải đúng quy định.
Khu vực giết mổ lợn tại gia đình ông Hoàng Văn Ngàn.
Thế nhưng thực tế hoạt động lại hoàn toàn khác. Cơ sở nâng công suất giết mổ vượt so với ban đầu, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân xung quanh. Bức xúc kéo dài, bà con nhiều lần gửi đơn kêu cứu đến chính quyền, đề nghị di dời lò mổ ra khỏi khu dân cư, song tình trạng này vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.
Trước khi sáp nhập tỉnh, tháng 2/2025, UBND xã An Hà (nay là Tiên Lục) từng lập biên bản yêu cầu hộ ông Ngàn khắc phục vi phạm: Chỉ được giết mổ dưới 20 con/ngày đêm, phải đăng ký thủ tục môi trường theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, không được giết mổ trong khung giờ 21 giờ hôm trước đến 5 giờ hôm sau. Tuy nhiên, sau gần một năm, những yêu cầu đó vẫn chỉ nằm trên giấy.
Từ phản ánh của người dân, chúng tôi có mặt tại thôn Đông để tìm hiểu thực tế hoạt động giết mổ của hộ ông Hoàng Văn Ngàn. Từ 4 giờ sáng, tiếng lợn kêu rít vang lên từng đợt, xe chở hàng ra vào liên tục. Khu vực giết mổ nằm ngay trong sân nhà, chỉ cách các hộ dân vài mét. Một người dân sống gần đó bức xúc: “Mùi hôi bốc lên suốt ngày, nhất là sáng sớm. Chúng tôi nhiều lần kiến nghị di dời vì ảnh hưởng đến sức khỏe, nhất là người già và trẻ nhỏ”.
Qua quan sát thực tế, phản ánh của người dân và biên bản kiểm tra của chính quyền địa phương cho thấy hộ ông Ngàn giết mổ vượt công suất, xả thải chưa xử lý triệt để, để mùi hôi và chất thải phát tán ra môi trường là vi phạm các quy định về vệ sinh thú y và bảo vệ môi trường. Theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP, mức xử phạt đối với hành vi xả thải vượt quy chuẩn có thể lên tới 100 triệu đồng, kèm biện pháp buộc dừng hoạt động để khắc phục hậu quả.
Cần xử lý dứt điểm vì an toàn sức khỏe của người dân
Hoạt động giết mổ gia súc có vai trò cung ứng thực phẩm tươi sống cho các chợ dân sinh, phục vụ nhu cầu tiêu dùng hằng ngày của người dân. Tuy nhiên, không thể vì lý do đó mà đánh đổi sức khỏe cộng đồng và môi trường sống.
Ông Lê Tiến Cương, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật số 1 Bắc Ninh, nhận định: “Lò mổ gia súc là môi trường tiềm ẩn nhiều nguy cơ lây lan dịch bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người, do sự tiếp xúc gần giữa người và động vật trong điều kiện ẩm ướt. Nguy cơ có thể đến từ việc tiếp xúc trực tiếp với động vật, sản phẩm thịt sống hoặc qua các vật trung gian truyền bệnh. Vì vậy, chủ cơ sở cần thực hiện nghiêm các biện pháp phòng ngừa, đồng thời sớm tính toán phương án di dời để bảo đảm vệ sinh môi trường và sức khỏe cho người dân khu vực lân cận”.
Ông Nguyễn Văn Thuận, Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Tiên Lục cho biết: “Ngay sau khi nhận được phản ánh của người dân và báo chí, UBND xã đã thành lập tổ công tác kiểm tra. Kết quả cho thấy cơ sở giết mổ của hộ ông Ngàn chưa xử lý triệt để chất thải, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nguồn nước ngầm và không khí. Xã đã lập biên bản, yêu cầu khắc phục ngay”.
Theo Nghị định số 131/2025/NĐ-CP của Chính phủ, chính quyền cấp xã có thẩm quyền quản lý hoạt động giết mổ gia súc, gia cầm và bảo vệ môi trường ở địa phương. Việc để tình trạng ô nhiễm tại lò mổ trong khu dân cư thôn Đông kéo dài nhiều năm cho thấy trách nhiệm đầu tiên thuộc về chính quyền cơ sở, khi chưa kiểm tra, giám sát thường xuyên và chưa công khai kết quả khắc phục để người dân tiếp tục giám sát. Đã đến lúc xã Tiên Lục và các cơ quan chức năng cần kiểm tra, xác định rõ mức độ vi phạm, xử lý dứt điểm để trả lại môi trường sống trong lành cho người dân. Một người dân sống gần lò mổ bày tỏ: “Chúng tôi không phản đối việc làm ăn, mưu sinh, nhưng phải bảo đảm an toàn, không để ảnh hưởng đến môi trường. Cứ kéo dài ô nhiễm thế này thì người dân quê tôi khổ quá”.
Theo ông Hoàng Văn Dư, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Bắc Ninh, từ 6/1/2025, Thông tư số 15/2024/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) bãi bỏ việc cấp giấy chứng nhận vệ sinh thú y chuyển sang cấp Kết luận kết quả kiểm tra vệ sinh thú y. Theo quy định mới, chỉ các cơ sở giết mổ tập trung có hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn, đặt ngoài khu dân cư mới đủ điều kiện cấp phép; các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ trong khu dân cư sẽ không thuộc đối tượng. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để các địa phương xây dựng lộ trình chấm dứt hoạt động giết mổ nhỏ lẻ không bảo đảm vệ sinh và môi trường.
Đối với cơ sở của ông Hoàng Văn Ngàn, nếu muốn tiếp tục hoạt động cần giảm công suất giết mổ, cải tạo hệ thống xử lý nước thải, chất thải đạt chuẩn, đồng thời chủ động phương án di dời ra ngoài khu dân cư. Đó không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là trách nhiệm đối với sức khỏe cộng đồng và môi trường sống của người dân thôn Đông.
Từ thực tế trên, câu hỏi đặt ra vì sao chính quyền địa phương chưa xử lý dứt điểm một cơ sở gây ô nhiễm rõ ràng, dù luật pháp đã đủ cơ sở? Trách nhiệm không thể tiếp tục bị đùn đẩy giữa các cấp, trong khi người dân vẫn phải sống giữa mùi hôi, tiếng ồn và dòng nước thải ô nhiễm mỗi ngày.
Bài, ảnh: Nhóm phóng viên Kinh tế
Nguồn: Báo Bắc Ninh
