(Người Chăn Nuôi) – Thịt nhân tạo đang được xem như một lựa chọn thay thế thịt động vật mà không vướng phải những lo ngại về môi trường và đạo đức, vốn thường được một số nhóm lợi ích gắn liền với ngành chăn nuôi truyền thống.
Quy trình phức tạp
Thịt nhân tạo được sản xuất bằng cách nuôi cấy các tế bào động vật thật trong môi trường kiểm soát, bên ngoài cơ thể động vật. Quá trình này bắt đầu bằng việc tách các tế bào gốc từ một con vật và đặt vào môi trường giàu dinh dưỡng bên trong một lò phản ứng sinh học, nơi mô phỏng điều kiện tự nhiên trong cơ thể sống, giúp tế bào phân chia và phát triển thành mô cơ. Theo thời gian, các tế bào sinh sôi và hình thành mô cơ tương tự như cơ thịt thật, sau đó được thu hoạch và chế biến thành các sản phẩm có kết cấu và hương vị giống thịt thông thường.
Quá trình tạo ra thịt nuôi cấy gồm nhiều kỹ thuật sinh học tiên tiến: Tách tế bào từ động vật, nuôi cấy tế bào trong môi trường giàu dưỡng chất; xây dựng giàn giáo mô để định hướng sự phát triển của tế bào và đảm bảo mô hình thành theo cách tương tự như các sợi cơ thật; lò phản ứng sinh học cung cấp môi trường được kiểm soát để nuôi cấy tế bào và phân biệt hóa để hướng dẫn tế bào phát triển thành mô cơ, mỡ hoặc mô liên kết, tùy vào sản phẩm cuối cùng mong muốn.
Lò phản ứng sinh học đóng vai trò là môi trường nuôi cấy, trong đó dung dịch nuôi dưỡng chứa các chất dinh dưỡng quan trọng gồm axit amin, glucose, vitamin, khoáng chất thiết yếu như canxi, kali, magiê, chất béo và yếu tố tăng trưởng. Trong đó, các yếu tố tăng trưởng gửi tín hiệu để tế bào sinh sôi và phát triển thành mô cơ. Trước đây, các yếu tố tăng trưởng thường được chiết xuất từ nguồn động vật như huyết thanh bào thai bò. Ngày nay, nhiều công ty sử dụng protein tái tổ hợp, được tạo ra thông qua kỹ thuật di truyền trên vi sinh vật như nấm men hoặc vi khuẩn. Ngoài ra, các peptide tổng hợp, mô phỏng chức năng của các yếu tố tăng trưởng tự nhiên, cũng đang được nghiên cứu như một giải pháp thay thế tiềm năng.
Thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm vốn được coi là xu thế thực phẩm của thế giới trong tương lai. Ảnh: REUTERS
Lo ngại về độ tinh khiết
Một câu hỏi phổ biến về thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm là liệu nó có phải 100% thành phần từ thịt hay không. Câu trả lời ngắn gọn là không, nó không hoàn toàn là mô cơ thuần khiết, vì có chứa một số thành phần nhỏ như giàn giáo và tàn dư của môi trường nuôi cấy. Tuy nhiên, các giàn giáo được sử dụng trong sản xuất đều có thể ăn được và phân hủy sinh học, thường được làm từ collagen hoặc các polyme có nguồn gốc thực vật. Những thành phần này an toàn cho việc tiêu thụ và được thiết kế để mô phỏng kết cấu cũng như cấu trúc của thịt thật một cách chân thực nhất.
Tỷ lệ các thành phần không giống thịt, bao gồm giá đỡ và các yếu tố tăng trưởng còn sót lại, thường rất thấp, chỉ khoảng 1% đến 5%. Điều này giúp thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm mô phỏng chân thực hương vị, kết cấu và giá trị dinh dưỡng của thịt truyền thống. Hoặc ít nhất, đó là mục tiêu, vì quá trình này vẫn đang được hoàn thiện.
Còn nhiều thách thức
Thịt nhân tạo vẫn có giá thành sản xuất cao. Các yếu tố tăng trưởng và môi trường nuôi cấy tế bào đều góp phần đáng kể vào chi phí, khiến thịt nuôi cấy khó có thể cạnh tranh về giá với thịt tự nhiên. Việc mở rộng quy mô sản xuất và phát triển các giải pháp thay thế tiết kiệm chi phí cho các thành phần đắt đỏ, như yếu tố tăng trưởng, là những hướng nghiên cứu quan trọng hiện nay.
Nuôi cấy thịt trong các lò phản ứng sinh học đòi hỏi năng lượng để duy trì điều kiện tối ưu cho sự phát triển. Tùy thuộc vào nguồn năng lượng được sử dụng, thịt nhân tạo có thể có dấu chân carbon đáng kể. Tuy nhiên, điều này vẫn mang tính suy đoán, vì các nghiên cứu về tác động môi trường của thịt nuôi cấy vẫn đang được tiến hành và kết quả có thể khác nhau tùy theo nguồn năng lượng sử dụng.
Mặc dù thịt nhân tạo được kỳ vọng sẽ mô phỏng hương vị và kết cấu của thịt thật, nhưng thành phần dinh dưỡng có thể khác biệt. Chẳng hạn, thịt nuôi cấy có thể thiếu một số vi chất dinh dưỡng tự nhiên có trong động vật nuôi, như sắt và Vitamin B12, trừ khi chúng được bổ sung trong quá trình sản xuất. Đây chỉ là một dự đoán có cơ sở, vì thành phần dinh dưỡng cuối cùng có thể thay đổi tùy thuộc vào công nghệ sản xuất được sử dụng.
Hiện người tiêu dùng vẫn dè dặt với thịt nuôi cấy, coi đây là sản phẩm không tự nhiên. Để vượt qua sự hoài nghi của công chúng, cần có chiến lược truyền thông rõ ràng về độ an toàn, tính bền vững và các khía cạnh đạo đức của loại thịt này.
Khung pháp lý cho thịt nuôi cấy vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Việc đảm bảo an toàn và kiểm soát chất lượng đòi hỏi các tiêu chuẩn và quy trình kiểm định chặt chẽ. Tuy nhiên, quá trình xây dựng quy định đồng bộ trên toàn cầu có thể mất nhiều thời gian. Điều này có thể làm chậm quá trình phổ biến rộng rãi, dù thời gian cụ thể sẽ khác nhau tùy theo từng khu vực và quốc gia.
Nếu thịt nhân tạo phát triển mạnh, một câu hỏi quan trọng đặt ra: Điều gì sẽ xảy ra với những người chăn nuôi hiện tại? Sự chuyển dịch sang thịt nuôi cấy có thể tác động sâu sắc đến ngành chăn nuôi, ảnh hưởng đến sinh kế của vô số người lao động. Việc chuyển đổi sang một mô hình thị trường ngách dường như không thực tế, nhất là khi chúng ta đang nói về một ngành công nghiệp cung cấp thực phẩm thiết yếu cho con người, như thịt.
>> Công ty Tư vấn quản lý McKinsey & Company dự báo, hàng triệu tấn thịt nhân tạo có thể được sản xuất vào năm 2030. Tuy nhiên, con số đó có thể vẫn không đủ để bù đắp lượng thịt động vật được tiêu thụ ngày càng tăng hiện nay.
VŨ ĐỨC
(Theo Globalmeat)
