(Người Chăn Nuôi) – Sử dụng vaccine để chủ động phòng, chống dịch bệnh cho đàn vật nuôi được xem là một trong những biện pháp hiệu quả và ít tốn kém hơn cho người chăn nuôi. Tuy nhiên, không phải người nuôi nào cũng nắm vững kỹ thuật sử dụng và bảo quản đúng cách để phát huy hết tác dụng của vaccine.
Khái quát
Vaccine là chế phẩm sinh học chứa các mầm bệnh đã bị làm yếu hay làm chết đi. Sau khi tiêm vào cơ thể chế phẩm này mới kích thích cơ thể sinh ra kháng thể đặc hiệu chống lại mầm bệnh. Có hai loại vaccine chủ yếu:
Vaccine (vaccine nhược độc): Là loại vaccine được chế từ vi khuẩn hoặc virus đã được làm yếu đi đến mức không gây nguy hiểm cho cơ thể nhưng vẫn đáp ứng miễn dịch tốt, hoặc từ những chủng vi sinh vật vốn có tính gây bệnh thấp đối với động vật được tuyển chọn từ tự nhiên.
Tiêm vaccine để tăng cường khả năng phòng bệnh cho vật nuôi Ảnh: IE
Vaccine chết (vaccine vô hoạt): Là loại vaccine được chế từ vi khuẩn, virus đã bị giết chết. Đây là loại vaccine an toàn, ổn định và dễ sử dụng, nhưng hiệu lực thường kém và thời gian sử dụng ngắn.
Nguyên tắc sử dụng
Hàng năm, người chăn nuôi cần thực hiện phòng bệnh đối với những vùng có ổ dịch, vùng có bệnh truyền nhiễm và phát sinh theo mùa. Không dùng vaccine cho vật nuôi đang ốm hoặc nghi ốm. Dùng vào khoảng thời gian mát mẻ hay ấm áp trong ngày, không để ánh nắng chiếu trực tiếp vào vaccine trong quá trình sử dụng. Nên phòng bệnh cho vật nuôi 15 – 20 ngày trước khi vận chuyển đi xa và sau 20 – 30 ngày trong trường hợp nhập vật nuôi từ nơi khác về.
Mỗi loại vaccine đều có những đặc thù riêng nên chỉ phòng được loại bệnh đó, không phòng được bệnh khác. Dùng vacccine phải đảm bảo đủ liều, đúng lịch theo hướng dẫn của cơ sở sản xuất.
Để có hiệu lực tốt nhất khi sử dụng vaccine phải đảm bảo đúng đường đưa thuốc như tiêm dưới da, tiêm bắp, phun cám, hòa nước cho uống, nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ miệng… Tùy loại vaccine, động vật cảm nhiễm và tình hình dịch tễ mà số lần sử dụng khác nhau, có loại chỉ dùng 1 lần đã đủ miễn dịch cho con vật, một số vaccine cần dùng nhắc lại hai hoặc nhiều lần.
Người nuôi cần mua vaccine ở những nơi có đủ điều kiện được phép bán, tốt nhất mua tại trạm thú y huyện hoặc các cửa hàng được trạm ủy quyền để đảm bảo chất lượng và được tư vấn kỹ thuật về cách sử dụng các loại vaccine. Liều lượng vaccine dùng đúng theo chỉ định của nhà sản xuất. Khi sử dụng vaccine cần khử trùng các dụng cụ dùng để đựng, pha chế bằng cách hấp hoặc luộc, sau đó rửa bằng nước sạch. Không dùng cồn để sát trùng bơm kim tiêm khi tiêm vaccine. Lắc kỹ lọ vaccine trước khi sử dụng, không được để vaccine qua ngày hoặc sử dụng lại vaccine cũ.
Bảo quản
Vaccine luôn đòi hỏi phải bảo quản ở một điều kiện nghiêm ngặt, đặc biệt là các loại vaccine nhược độc. Vaccine phải được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp: < 00C (đối với vaccine sống), từ 2 – 80C (đối với vaccine chết); nên sử dụng riêng tủ bảo quản vaccine, vệ sinh sát trùng định kỳ tủ nhằm đảm bảo vô trùng.
Khi vận chuyển, cần giữ vaccine trong điều kiện râm mát, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp. Nếu vận chuyển xa nên có hộp xốp, phích đá để bảo quản, nếu gần thì bảo quản bằng túi nilông tối màu và đá giữ lạnh.
Nếu dư thừa vaccine đã sử dụng cho vật nuôi, người nuôi cần dùng nhiệt hoặc hóa chất tiêu hủy. Rửa sạch và sát trùng các dụng cụ sau khi sử dụng.
Phải có sổ theo dõi, ghi chép đầy đủ ngày dùng, tên, số lô, trạng thái và hạn sử dụng của vaccine; tình trạng sức khỏe của vật nuôi trước và sau khi sử dụng vaccine.
Hiệu quả và thời gian miễn dịch phụ thuộc rất nhiều vào người sử dụng vaccine. Nếu quản lý và sử dụng đúng quy trình kỹ thuật sẽ đảm bảo thời gian miễn dịch kéo dài và an toàn, ngược lại sẽ làm giảm khả năng tạo miễn dịch của vaccine. Do đó, khi sử dụng vaccine người chăn nuôi cần hiểu rõ và thực hiện nghiêm ngặt quy định cách sử dụng và bảo quản vaccine.
