(Người Chăn Nuôi) – Chiếu sáng bằng đèn LED với bước sóng và cường độ phù hợp đã được chứng minh là có khả năng hỗ trợ hệ miễn dịch, cải thiện hành vi, giảm stress và góp phần phòng ngừa một số bệnh thường gặp trên heo. Việc tận dụng hiệu quả ánh sáng như một yếu tố môi trường đang trở thành xu hướng bền vững trong quản lý sức khỏe đàn heo.
Ứng dụng đèn LED trong phòng bệnh
Ánh sáng có ảnh hưởng trực tiếp đến: Nhãn quan và hành vi, màu sắc ánh sáng ảnh hưởng đến khả năng nhìn, hoạt động và phản ứng của heo. Ánh sáng kích thích tuyến yên sản xuất hormone tăng trưởng, ảnh hưởng đến sinh sản, miễn dịch và trao đổi chất. Đồng thời ánh sáng cũng ảnh hưởng đến cường độ và thời gian chiếu sáng quyết định đồng hồ sinh học, giúp điều hòa giấc ngủ – thức, ăn uống và phát triển thể chất.
Sử dụng đèn LED bước sóng xanh – hỗ trợ miễn dịch: Ánh sáng xanh (bước sóng ~ 480 nm) có tác dụng giảm stress, tạo cảm giác bình tĩnh ở heo, đặc biệt là heo cai sữa và heo nuôi vỗ béo. Kích thích sản xuất melatonin – một hormone chống ôxy hóa mạnh, hỗ trợ hệ miễn dịch. Giảm tỷ lệ viêm phổi, bệnh đường hô hấp do heo ít bị kích thích hoặc giật mình. Từ đó đèn LED ánh sáng xanh dịu được dùng vào ban đêm (1 – 3 giờ) giúp heo ngủ sâu, phục hồi nhanh sau cai sữa hoặc điều trị bệnh. Kết hợp với ánh sáng trắng vào ban ngày để duy trì sinh trưởng và nhịp sinh học tự nhiên.
Đèn LED đỏ – tăng cường lưu thông máu, hỗ trợ phát triển: Ánh sáng đỏ (bước sóng ~ 630 – 660 nm) có khả năng kích thích lưu thông máu và hô hấp tế bào. Hỗ trợ liền vết thương, giảm nguy cơ nhiễm trùng sau khi tiêm, cắt đuôi, triệt sản… Tăng tốc độ lớn ở heo con và giảm tỷ lệ tiêu chảy. Ứng dụng: Dùng ánh sáng đỏ trong khu chuồng đẻ, khu úm hoặc nơi có heo bệnh để hỗ trợ phục hồi. Ánh sáng đỏ dịu cũng giúp heo con bú mẹ dễ hơn vào ban đêm.
Đèn LED tím (UV) – khử khuẩn không khí và bề mặt: Một số dòng LED đặc biệt có phát tia UV bước sóng ngắn (~260 – 280 nm), có tác dụng: Phá hủy DNA của vi khuẩn, virus và nấm, giúp tiệt trùng không khí và bề mặt tiếp xúc. Giảm mật độ mầm bệnh trong không gian chuồng kín. Từ đó được ứng dụng vào gắn đèn LED UV khử trùng trong hệ thống thông gió, khu vực hành lang kỹ thuật hoặc khu úm heo con (chiếu khi không có heo). Chiếu định kỳ (15 – 30 phút/ngày) khi không có người và vật nuôi trong phòng, đảm bảo an toàn sinh học.
Có thể thấy lợi ích chung trong phòng bệnh bao gồm:
- Giảm sử dụng thuốc kháng sinh nhờ tăng cường đề kháng tự nhiên;
- Giảm stress đàn heo, hạn chế tấn công nhau (cắn đuôi, tranh máng);
- Cải thiện hiệu suất tăng trưởng, nâng cao tỷ lệ sống;
- Tiết kiệm điện năng (giảm 40 – 60% chi phí điện so với bóng huỳnh quang/truyền thống);
- Không sinh nhiệt, hạn chế nguy cơ cháy nổ và ảnh hưởng nhiệt độ chuồng.
Sử dụng theo từng giai đoạn sinh trưởng của heo
Ánh sáng không chỉ đóng vai trò chiếu sáng đơn thuần mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, hành vi và hiệu suất sinh trưởng của heo qua từng giai đoạn phát triển. Việc lựa chọn bước sóng và cường độ ánh sáng phù hợp với từng độ tuổi sẽ tối ưu hóa hiệu quả phòng bệnh và tăng trưởng.
Giai đoạn heo con sơ sinh (0 – 7 ngày tuổi)
- Mục tiêu: Giữ ấm, ổn định hành vi bú mẹ, hạn chế tiêu chảy sơ sinh;
- Loại đèn: LED đỏ hoặc hồng nhạt, bước sóng 630 – 660 nm;
- Cường độ: 10 – 20 lux;
- Thời gian chiếu sáng: 24/24 giờ trong 3 ngày đầu, sau đó giảm dần về ban đêm;
- Ghi chú: Ánh sáng đỏ giúp duy trì nhiệt độ cảm nhận dễ chịu, đồng thời làm dịu hành vi, giúp heo con bú đều và ngủ sâu.
Giai đoạn heo con theo mẹ (8 – 21 ngày tuổi)
- Mục tiêu: Ổn định nhịp sinh học, giảm tranh giành bú, hỗ trợ miễn dịch;
- Loại đèn: Kết hợp ánh sáng trắng (ban ngày) và đỏ/ xanh dịu (ban đêm);
- Cường độ:
o Ban ngày: 100 – 150 lux
o Ban đêm: 5 – 10 lux
- Thời gian chiếu sáng: 16 giờ sáng – 8 giờ tối.
Giai đoạn cai sữa (3 – 8 tuần tuổi)
- Mục tiêu: Giảm stress sau cai sữa, tăng tiêu thụ thức ăn, phòng bệnh tiêu chảy và viêm hô hấp;
- Loại đèn: LED trắng mát ban ngày, LED xanh dịu ban đêm;
- Cường độ:
o Ban ngày: 150 – 200 lux
o Ban đêm: 5 – 10 lux
- Thời gian chiếu sáng: 14 – 16 giờ/ngày.
Ghi chú: Ánh sáng xanh hỗ trợ giảm stress, tăng melatonin, nâng cao miễn dịch trong giai đoạn nhạy cảm nhất.
Giai đoạn heo thịt (8 tuần – xuất chuồng)
- Mục tiêu: Tối ưu tăng trọng, duy trì sức khỏe đường hô hấp, giảm hành vi tiêu cực (cắn đuôi, tranh ăn);
- Loại đèn: LED trắng hoặc LED xanh – trắng kết hợp;
- Cường độ: 100 – 150 lux;
- Thời gian chiếu sáng: 12 – 14 giờ/ngày.
Ghi chú: Chiếu sáng ổn định, phân bố đều giúp heo vận động hợp lý, tăng cường tiêu hóa và giảm bệnh.
Heo nái mang thai và nái nuôi con
- Mục tiêu: Ổn định hormone sinh sản, duy trì thể trạng, hỗ trợ chăm sóc con;
- Loại đèn: LED trắng – đỏ kết hợp;
- Cường độ:
o Heo mang thai: 150 lux
o Heo nuôi con: 200 lux ban ngày, 10 lux ban đêm
- Thời gian chiếu sáng:
o Heo mang thai: 12 – 14 giờ/ngày.
o Heo nuôi con: 16 giờ/ngày.
Heo đực giống
- Mục tiêu: Duy trì tinh lực, nâng cao hiệu quả phối giống;
- Loại đèn: LED trắng sáng trung tính;
- Cường độ: 200 lux;
- Thời gian chiếu sáng: 14 – 16 giờ/ngày.
Hoàng Yến
