Táo Quân trong văn hóa Việt Nam và thế giới - Tin tức Chăn nuôi

(Người Chăn Nuôi) – Hình tượng Ông Táo hay Táo Quân đã không xa lạ gì với người dân Việt Nam. Nhưng không chỉ Việt Nam, trong vùng văn hóa Đông Á, các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản đều có truyền thuyết về thần bếp tương tự. Tuy nhiên, quan niệm dân gian về các nghi lễ tại các quốc gia lại có sự khác biệt.

Việt Nam

Tại Việt Nam, theo tục lệ, cứ đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình người Việt lại tất bật sửa soạn cúng Táo Quân (còn gọi là cúng ông Công ông Táo). Tuy nhiên, nếu không thu xếp được thời gian, một số gia đình có thể cúng sớm hơn từ ngày 21 tháng Chạp. Trong văn hóa Việt Nam, Táo Quân đại diện cho 3 vị thần Đất, thần Nhà và thần Bếp núc – đều là những biểu tượng gắn bó từ xa xưa với nếp sống nông nghiệp.

Mâm cơm cúng ông Công ông Táo là các món ăn truyền thống của người Việt như: Xôi, gà, chân giò luộc, các món nấu hoặc canh măng, bánh kẹo, trầu cau, rượu, hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi, tiền vàng và 3 con cá chép. Sau khi bày lễ, thắp hương khấn vái, khi hết tuần hương, gia đình có thể lễ tạ hóa vàng mã, mang cá chép đến thả ở ao, hồ, sông, suối…

Trung Quốc

Tại Trung Quốc, tục thờ Táo Quân có nhiều nét tương đồng với văn hóa Việt Nam. Người Trung Quốc gọi là Táo Vương, xem ông là vị thần bếp núc. Nhưng không chỉ quản chuyện bếp núc, Táo Vương còn là “thần hộ mệnh” cho gia chủ, đất đai, nội trợ. Nhưng tại Trung Quốc, đa phần cúng ông Công, ông Táo từ ngày 23 tháng Chạp. Theo một số quan niệm, các gia đình quan chức sẽ cúng vào ngày 23, những gia đình bình thường sẽ làm lễ vào ngày 24 và 25 tháng Chạp. Người Trung Quốc đón ông Táo về nhà vào ngày 4 tháng Giêng.

Mâm cơm cúng Táo thường có các vật phẩm vừa ngọt vừa dính miệng, phổ biến nhất là bánh niangao (loại bánh làm từ bột gạo nếp và đường nâu giống bánh tổ của Việt Nam), để Táo Quân ăn rồi chỉ nói toàn những lời ngọt, điều tốt, cũng là để miệng Táo Quân bị dính lại, khó nói ra điều xấu. Một số thông tin rằng, người dân còn có tục bôi mật vào miệng tượng Táo Quân với ý nghĩa tương tự. Ở Trung Quốc, thay vì cúng cá chép, người ta thường cúng nước và chút cỏ khô, coi đây là thức ăn cho ngựa của Táo Quân. Theo quan niệm của họ, ngựa mới là con vật đưa Táo Quân lên trời.

Nhật Bản

Tại Nhật Bản, cũng có vị thần Daikokuten (Đại Hắc Thiên) là thần cai quản chuyện nhà nông, bếp núc. Ông là một phúc thần được cho là xuất phát từ ảnh hưởng của Ấn Độ giáo. Daikokuten bảo trợ cho người làm nông, bóng đêm, ngũ cốc, thịnh vượng, thương mại, đầu bếp và trồng trọt. Ở Nhật, mỗi khi dịp năm mới đến, người ta thường bày bán những bức tượng thần Daikokuten – một biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng.

Thần thường cầm theo một cái vồ bằng vàng, đây là cái vồ may mắn, mang lại tiền tài, thần hay được khắc họa ngồi trên chĩnh gạo và có những con chuột ở quanh bởi chuột trong văn hóa Nhật Bản hàm ý cho việc gia chủ có nhiều của ăn của để, chuột biết nên kéo tới “xin ăn”.

Hàn Quốc

Trong văn hóa dân gian Hàn Quốc, có nữ thần Jowangshin là vị thần lửa, vị thần của các gia đình. Xưa kia, phụ nữ Hàn Quốc thường là người đảm nhận việc cúng tế nữ thần Jowangshin nhưng về sau, tục lệ này mai một dần và hiện nay người Hàn Quốc không còn thờ vị nữ thần này nữa. Tuy nhiên, nữ thần Jowangshin vẫn là một trông những vị thần “nổi tiếng” nhất trong văn hóa dân gian Hàn Quốc. Vị nữ thần này cũng khá giống với Táo Quân của Việt Nam, bà là người ghi chép lại những chuyện tốt xấu xảy ra trong mỗi gia đình suốt một năm và sau đó lên thiên đình bẩm lại với Ngọc Hoàng.

Jowangshin có hiện thân là một bát nước được đặt trên bàn thờ bằng đất sét phía trên lò sưởi. Người nội trợ mỗi sáng thức dậy sớm và đổ nước ngọt từ một cái giếng gần đó vào bát, sau đó quỳ xuống trước bát nước cầu phúc. Nghi lễ Jowangshin đặc biệt phát triển ở miền Nam bán đảo Triều Tiên. Ngoài ra, mỗi lễ hội Jowangshin đều được cúng với Tteok (bánh gạo) và trái cây.

Có 5 điều luật trong thờ cúng Jowangshin: Đó là không được có từ ngữ xúc phạm gần bếp lò; không được ngồi lên bếp lò; không được đặt chân lên bếp lò; phải giữ bếp sạch sẽ và cuối cùng, có thể thờ cả các vị thần khác trong bếp.

THIÊN AN

(Tổng hợp)