Phòng ngừa bệnh viêm dạ dày ruột truyền nhiễm (TGE) ở heo con

(Người Chăn Nuôi) – TGE (Transmissible Gastroenteritis ) là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở heo do virus Coronavirus gây ra. Bệnh ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi heo nhưng đặc biệt nghiêm trọng ở heo con dưới 2 tuần tuổi, với tỷ lệ tử vong cao lên đến 80 – 100%. Bệnh lây lan nhanh chóng trong đàn thông qua đường phân – miệng, dịch tiết hoặc tiếp xúc trực tiếp với vật mang mầm 

Nguyên nhân gây bệnh

Tác nhân gây bệnh là virus Transmissible Gastroenteritis Virus (TGEV) thuộc họ Coronaviridae. Virus này có khả năng tồn tại trong môi trường từ vài ngày đến vài tuần, đặc biệt trong điều kiện lạnh và ẩm ướt.

Bệnh lây lan qua:

– Tiếp xúc trực tiếp giữa heo khỏe và heo bệnh;

– Dụng cụ chăn nuôi, chuồng trại bị nhiễm virus;

– Con người, chim hoặc các động vật khác mang virus từ nơi nhiễm bệnh;

– Nước uống hoặc thức ăn nhiễm virus.

Triệu chứng lâm sàng

Bệnh cấp tính: Các tính năng nổi bật nhất của TGE khi lần đầu tiên xâm nhập vào đàn là tốc độ lây lan. Nó ảnh hưởng đến tất cả các loại heo trong trang trại với triệu chứng nôn mửa và tiêu chảy. Heo trưởng thành biểu hiện bỏ ăn ở những mức độ khác nhau và thường hồi phục trong khoảng thời gian 5 – 7 ngày. Đối với heo con đang bú (dưới 3 tuần tuổi), căn bệnh này là rất nghiêm trọng với triệu chứng tiêu chảy rất cấp tính với gần 100% tỷ lệ tử vong trong vòng 2 đến 3 ngày, đặc biệt là ở heo con dưới 7 ngày tuổi, do mất nước nghiêm trọng và sự mất cân bằng điện giải. Heo con rất bẩn thỉu, ủ rũ, héo hon do mất nước. Bệnh sẽ tồn tại trong khoảng thời gian 3 – 4 tuần cho đến khi heo nái đã phát triển đầy đủ khả năng miễn dịch để bảo vệ heo con.

Bệnh mãn tính hoặc dịch địa phương: Trong đàn ít hơn 300 heo nái, virus thường tự tiêu biến trong những trại áp dụng thủ tục cùng vào cùng ra trong trại nái đẻ và trại nuôi thịt. Trong một số đàn tuy nhiên virus sẽ tồn tại trong đàn và phát triển vì heo con lúc cai sữa, vẫn còn chịu ảnh hưởng của kháng thể mẹ, được di chuyển vào những nơi mà virus vẫn còn tồn tại. Sau khi kháng thể mẹ truyền cạn kiệt, những con heo này bị nhiễm và tạo điều kiện cho phép virus nhân lên. TGE có thể trở thành dịch địa phương trong đàn gia súc với hình thức bệnh nhẹ dù tỷ lệ mắc bệnh cao nhưng tỷ lệ tử vong thấp.

 Người nuôi cần thực hiện vệ sinh chuồng trại, kiểm soát nhập đàn và cách ly kịp thời để phòng chống dịch bệnh. Ảnh: istock 

Chẩn đoán bệnh

Bệnh được chẩn đoán dựa trên:

Triệu chứng lâm sàng đặc trưng (tiêu chảy, mất nước, suy kiệt);

Lịch sử dịch tễ trong đàn;

 Xét nghiệm PCR hoặc ELISA để phát hiện virus trong mẫu phân hoặc mô ruột.

 Hình ảnh lâm sàng trong bệnh cấp tính là khá rõ ràng và ít lẫn lộn với bệnh khác. Không có bệnh đường ruột khác mà có thể lây lan rất nhanh chóng trên tất cả các heo con. Chẩn đoán cuối cùng của TGE phải được thực hiện trong phòng thí nghiệm từ ruột của một con heo chết bằng các xét nghiệm kháng thể huỳnh quang. Phân lập virus cũng được thực hiện.

 Điều trị

– Không có điều trị đặc hiệu cho TGE;

– Cấp kháng sinh toàn thân qua đường tiêm hoặc đường miệng bằng cách trộn thức ăn hoặc pha nước uống để làm giảm nhiễm trùng thứ phát;

– Cung cấp vitamin và chất điện giải;

– Cải thiện việc chăm sóc môi trường của chuồng đẻ bằng cách cung cấp thêm đèn nhiệt và chất lót chuồng nhằm tạo cho heo con chỗ nghỉ ngơi ấm áp. Giảm ô nhiễm do phân tiêu chảy và giảm sự lây lan bằng cách vệ sinh sát trùng thường xuyên. 

Hỗ trợ điều trị cho heo con:

– Bù nước và điện giải: Sử dụng dung dịch Oresol, nước muối sinh lý hoặc dung dịch Ringer lactate qua đường uống hoặc tiêm dưới da;

– Bổ sung năng lượng: Cho uống dung dịch glucose 5% hoặc sữa thay thế;

– Kháng sinh phòng bội nhiễm: Dùng Amoxicillin, Colistin, Enrofloxacin hoặc Gentamycin để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát;

– Thuốc cầm tiêu chảy: Có thể sử dụng Smecta hoặc than hoạt tính để bảo vệ niêm mạc ruột;

– Bổ sung men tiêu hóa, Vitamin A, D, E, C để tăng cường miễn dịch.

Hỗ trợ điều trị cho heo mẹ

– Tiếp tục cho con bú nếu có thể để truyền kháng thể qua sữa;

– Bổ sung thức ăn dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng;

– Tiêm kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm khuẩn.

Phòng bệnh

Phòng bệnh là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát TGE. Cần thực hiện các biện pháp sau:

Ngay khi nghi ngờ có bệnh, phải lập tức cách ly những nhà đẻ chưa bị nhiễm bệnh, bằng cách sử dụng nhân viên và dụng cụ chăn nuôi, đồ bảo hộ riêng biệt. Điều này đặc biệt quan trọng ở heo con dưới 14 ngày tuổi. Hạn chế được thời gian lây lan của bệnh càng lâu càng tốt để giảm tỷ lệ tử vong. Nếu có thể, hãy di chuyển heo nái 3 tuần trước đẻ đến một khu đẻ sạch bệnh trước khi chúng bị nhiễm.

Điều cần thiết là phải phát triển khả năng miễn dịch trong các con heo nái khô càng sớm càng tốt. Bệnh nên được lan truyền càng sớm càng tốt trên toàn bộ trang trại. Mục đích là để có được một khả năng miễn dịch tốt phát triển trong thời gian ngắn nhất có thể. Sẽ mất khoảng 3 đến 4 tuần để đạt được điều này.

Một khi đợt bệnh qua đi, cần tái lập hệ thống quản lý cùng vào cùng ra cho tất cả các lứa tuổi heo bao gồm trại đẻ, trại cai sữa và trại heo thịt đang lớn cũng như trại vỗ béo.

Khử trùng chuồng trại bằng các chất khử trùng chứa i – ốt hoặc một hoạt chất rất mạnh chống lại virus. Xem lại các quy trình vệ sinh an toàn sinh học cho trại như: tiêu độc sát trùng định kỳ, các hố sát trùng cho phương tiện và nhân viên ra vào, hạn chế du khách, sử dụng đồ bảo hộ lao động, quy trình cách ly người và heo mới mua. Hạn chế sự xâm nhập của chim trời vào chuồng trại.

Tiêm chủng: Mục tiêu là để duy trì khả năng miễn dịch trong sữa đầu. Điều này chỉ có thể được thực hiện bằng cách kích thích đường ruột của heo nái để sản xuất kháng thể trong sữa. Do kháng nguyên virus TGE xâm nhập qua đường ruột của nái và kích thích sản xuất kháng thể truyền qua sữa. Vì vậy, tiêm bắp vaccine TGE cho phản ứng rất kém.

Xử lý khi có dịch

Khi phát hiện bệnh trong đàn, cần áp dụng ngay các biện pháp kiểm soát dịch:

– Cách ly heo bệnh ngay lập tức;

– Vệ sinh và khử trùng chuồng trại thường xuyên;

– Hạn chế di chuyển heo giữa các chuồng và trại khác;

– Tiêu hủy xác heo bệnh theo hướng dẫn thú y để ngăn chặn lây lan;

– Báo cáo cho cơ quan thú y địa phương để nhận hỗ trợ kiểm soát dịch.

Hoàng Yến