Ở xã Măng Bút (huyện Kon Plông, Kon Tum) bà con vẫn giữ thói quen nuôi trâu trắng. Với người dân nơi đây, trâu trắng là của quý, linh vật mang đến may mắn cho gia đình.
“Sự tích” về con trâu trắng đầu tiên tại làng
Chúng tôi về thăm xã Măng Bút trong ngày cuối năm tiết trời se lạnh. Đã quá nửa buổi sáng nhưng sương mù vẫn bao phủ khắp nơi.
Đứng bờ đê, phóng tầm mắt ra xa, chúng tôi thấy thấp thoáng hình bóng của những con trâu trắng nổi bật giữa đàn trâu. Những con trâu trắng có vẻ hoạt bát, luôn dẫn đầu đàn tiến về phía trước theo sự chỉ dẫn của chủ.
Vốn tò mò câu chuyện về những con trâu trắng ở nơi đây mà đã có lần nghe loáng thoáng nên dịp này tôi quyết tìm hiểu “ngọn nguồn câu chuyện”.
Tôi được anh A Quỳnh – Cán bộ Hội Nông dân xã dẫn đến gặp già làng A Đinh (63 tuổi, thôn Măng Bút).
Đàn trâu của già A Đinh hiện có 10 con, trong đó có 1 con trâu trắng.
Con trâu trắng hiền lành, dễ nuôi và thân thiện với người lạ
Già A Đinh kể, ngày xưa những ngôi làng tại xã nằm cách xa nhau, ngăn cách bởi núi đồi, sông suối hiểm trở. Đàn trâu của cả xã khi ấy lên đến cả nghìn con nhưng thả rải rác trong rừng, không được nuôi nhốt. Một ngày nọ, dịch bùng phát, trâu trong làng chết hàng loạt, chủ yếu là những con trâu đực khỏe mạnh.
Sau thời gian dài, người dân trong làng phải dùng đến những con trâu cái để đi cày cấy. Chất lượng sinh sản đàn trâu cũng chậm lại vì số lượng trâu đực ít đi, cuộc sống của người dân cũng ảnh hưởng đáng kể vì không có sức trâu trong công việc đồng áng. Đến một ngày nọ, mọi người đều ngạc nhiên khi nghe tin đồn trâu của một hộ dân trong làng sinh ra được con nghé đực màu trắng bạc từ màu da, sắc lông cho đến móng chân nhìn từ xa lại lấp lánh như bạc, cả làng kéo nhau tới xem và ai nấy đều ngỡ ngàng.
Ngay ngày hôm sau, các già làng tập hợp lại và làm lễ đón trâu, xem như là một sự ban ơn của Giàng cho dân làng. Từ đó, dân làng xem con nghé trắng này là linh vật mang đến may mắn cho dân làng và ra sức chăm nuôi. Không phụ công của dân làng, nghé con lớn nhanh chóng, trở thành con trâu trắng lực lưỡng, khỏe mạnh. Mọi người thi nhau mang trâu cái của nhà mình qua để phối giống, chẳng mấy chốc số lượng trâu trắng trong thôn tăng lên nhanh chóng, có lúc lên đến vài trăm con.
Trâu trắng mang đến điều may mắn
“Theo một số nơi khác, người ta cho rằng nuôi trâu trắng sẽ xui xẻo nhưng với bà con nơi đây, trâu trắng là giống trâu quý, mang đến tiền tài, sức khỏe, dùng để cúng tế thần linh. Khác với trâu đen, những con trâu trắng ngoan và dễ bảo hơn, lại siêng cày bừa và ăn rất khỏe” – già A Đinh chia sẻ. Tuy nhiên, những năm gần đây, máy móc công nghệ hiện đại dần thay thế vai trò của con trâu trong nông nghiệp nên đàn trâu từng gắn bó với bà con trên các cánh đồng cũng thưa dần, con trâu trắng vì thế cũng dần trở nên hiếm hoi.
Bên cạnh đó, nhiều thương lái tới làng ngỏ ý mua trâu trắng và người dân thấy cái lợi trước mắt đều bán gần hết.
Nhờ được tuyên truyền vận động, những năm gần đây bà con nơi đây đã ý thức hơn vai trò và giá trị của con trâu đối với đời sống sản xuất nên đã chăn nuôi trở lại.
Con trâu trắng chỉ chiếm số ít trong đàn nhưng luôn dẫn đầu về năng suất làm việc
Theo sự dẫn đường của anh A Quỳnh, chúng tôi tiếp tục đi ra phía cánh đồng để xem những con trâu trắng của người dân. Men theo bờ đê, chúng tôi bất ngờ gặp được đàn trâu của chị Y Chăng (32 tuổi, thôn Măng Bút). Trong đàn có 2 con trâu trắng nổi bật với bộ lông trắng và da màu hồng trông thật đẹp mắt đang dẫn đầu đàn trâu hơn chục con, vừa gặm cỏ vừa tiến theo bờ đê để trở về nhà.
Chị Y Chăng khoe rằng: “Ai cũng bảo trâu trắng xui xẻo, yếu ớt nhưng 2 con trâu trắng nhà tôi hiền lành và nghe theo sự điều khiển của người chăn dắt hơn những con trâu đen còn lại. Chúng ăn khỏe và làm việc hiệu suất hơn đám trâu đen”.
Theo sau đàn trâu của chị Y Chăng là đàn trâu của chị Y Hết (thôn Măng Bút) cũng đang trở về nhà. Dẫn đầu đàn vẫn là 2 con trâu trắng nổi bật so với 3 con trâu đen còn lại.
Chị Y Hết kể rằng, khi vừa lập gia đình, chị nghe làng trên có trâu trắng vừa mới đẻ. Nghe người già khuyên rằng mua trâu trắng sẽ gặp nhiều may mắn nên chị lấy số tiền dành dụm được 8 triệu đồng để mua 1 con nghé con. Thấy chú nghé con hiền lành, dễ thương, hai vợ chồng chị ra sức chăm nom và chú nghé lớn rất nhanh, trở thành con trâu trắng vạm vỡ, nhanh nhẹn. Không lâu sau, con trâu trắng này đẻ ra một chú nghé trắng khỏe mạnh khác. Giờ đây, 2 con trâu trắng trong đàn nhà chị luôn làm khỏe và dẫn đầu về hiệu suất so với những con khác.
Ông Nguyễn Ngọc Xuân- Chủ tịch UBND xã Măng Bút cho biết: Toàn xã hiện có 554 hộ chăn nuôi trâu với trên 1.800 con, trong đó có khoảng 20 con trâu trắng. Những năm gần đây, cùng với sự quan tâm của cấp ủy đảng, chính quyền, người dân trên địa bàn đã biết thay đổi nhận thức, nếp nghĩ cách làm, tránh xa tệ nạn, tập trung phát triển sản xuất vươn lên thoát nghèo bền vững. Đặc biệt, người dân đã biết đầu tư vào sản xuất, chăn nuôi, chọn nuôi những vật nuôi có giá trị kinh tế cao, trong đó có con trâu. Sắp tới, xã còn triển khai hỗ trợ mô hình nuôi trâu sinh sản cho 20 hộ tham gia để nhằm hỗ trợ bà con về kỹ thuật, tư duy nuôi trâu, từ đó nhân rộng mô hình trên toàn xã để giúp bà con phát triển kinh tế, nâng cao đời sống từ mô hình này./.
Bài và ảnh: Hoàng Thanh
Nguồn: Báo Kon Tum
