Thức ăn cho bò sữa gồm 3 nhóm chính. Mỗi nhóm có đặc điểm dinh dưỡng riêng và có ảnh hưởng khác nhau đến năng suất, chất lượng, sức khỏe của bò sữa cũng như lợi tức của người chăn nuôi.
I. CÁC NHÓM THỨC ĂN CHO BÒ SỮA:
Về mặt cơ bản thì nguồn thức ăn cho bò sữa chia làm 3 nhóm:
1. Nhóm thức ăn thô: là nhóm thức ăn chính cho gia súc nhai lại như cỏ, rơm rạ, cây ngô… chiếm từ 60-70% chất khô khẩu phần.
Thành phần chính của thức ăn thô là chất xơ, được tiêu hóa nhờ sự lên men của hệ vi sinh vật trong dạ cỏ, hệ vi sinh vật dạ cỏ cung cấp 60 -70% chất dinh dưỡng cho Bò
2. Nhóm thức ăn tinh: Chiếm số lượng nhỏ trong khẩu phần, nhưng có giá trị dinh dưỡng và tỷ lệ tiêu hóa cao.
Bao gồm cám lau, cám hổn hợp, các loại khô dầu, các loại hạt ngũ cốc, bã hèm bia, xác đậu, xác mì.
Thức ăn tinh cần thiết để cung cấp thêm các chất dinh dưỡng khi bò cho năng suất sữa trên 4-5 kg/ngày.
Thức ăn tinh không thể thay thế cỏ, rơm trong khẩu phần của bò sữa.
3. Thức ăn bổ sung: gồm rỉ mật, ure được thêm vào khẩu phần với số lượng nhỏ để cân bằng một số chất dinh dưỡng con thiếu hụt như : đạm, khoáng , vitamin hay những chất có tác dụng tiết sữa và tăng trọng.
Hiện nay, có thể sử dụng thức ăn bổ sung dưới dạng Premix khoáng, premix sinh tố hoặc đá liếm.
II. NHU CẦU KHỐI LƯỢNG CỦA TỪNG NHÓM THỨC ĂN:
Có thể chia chu kỳ tiết sữa ra làm 3 giai đoạn chính:
1. Giai đoạn 1 (từ khi đẻ – 10 tuần): nhu cầu Protein, năng lượng và khoáng cao, do năng suất sữa cao. Do đó, cần cho ăn khẩu phần thức ăn tinh và cung cấp thức ăn thô chất lượng tốt cho ăn tự do, khẩu phần cần có hàm lượng protein 16-18%.
Ví dụ: như Bò sữa có TL 400 kg, đang mang thai giai đoạn đầu và đang tiết sữa thì số lượng TĂ thô khoảng 25 – 30 kg cỏ tự nhiên và rơm khô hoặc bắp ủ chua.
2. Giai đoạn 2 (từ tuần thứ 11 – tuần 20): giai đoạn này sức ăn của bò tăng lên, nhưng lượng sữa giảm chậm (dưới 10% tháng). Vì vậy, lượng thức ăn tinh cung cấp theo khả năng tiết sữa, tăng dần lượng thức ăn thô , tỷ lệ tinh thô là 35/65 hoặc 40/60, protein trong khẩu phần chỉ cần 14-16%
3. Giai đoạn 3 (từ 21 – 44 tuần): giai đoạn này sản lượng sữa giảm nhanh nhưng thể trọng tăng khoảng 0.2 kg/con/ngày, lượng thức ăn ăn vô cũng bắt đầu giảm theo sự phát triển của bào thai (giảm tính thèm ăn).
Khẩu phần nên giảm lượng thức ăn tinh xuống và tăng lượng thức ăn thô.
Tỷ lệ tinh/thô 15/85 hoặc 25/75, protein khoảng 12-14%.
Công thức tính lượng thức ăn tinh cho bò sữa căn cứ trên sản lượng tiết sữa /ngày
Ví dụ: Bò cho 15 kg sữa/ ngày, thì lượng thức ăn tinh được cung cấp với số lượng như sau:
(15-5) x 0.5 kg = 5 kg (khi đủ lượng TĂ thô)
15 x 0,4 kg = 6 kg (Khi lượng TĂ thô thiếu)
Adeco – BS.TY. Nguyễn Thị Thu Ba