(Người Chăn Nuôi) – Là một trong những bệnh ký sinh trùng đường máu phổ biến ở bò, đặc biệt là bò sữa nhập nội, bệnh do đơn bào ký sinh trong hồng cầu bò gây ra. Đơn bào có thể tồn tại trong máu nhiều năm.
Nguyên nhân
Ở Việt Nam đã thấy 2 loài biên trùng gây bệnh cho bò:
Loài Anaplasma marginale: hình cầu, nhỏ; ký sinh ở rìa hồng cầu; 1 hồng cầu có 1 – 5 biên trùng; loài này rất phổ biến.
Loài Anaplasma centrale: ký sinh ở gần trung tâm và trung tâm của hồng cầu; loài này ít gặp.
Đặc điểm
Bệnh lây lan chủ yếu qua vật chủ trung gian là ve hút máu từ bò bị bệnh rồi truyền sang cho bò khỏe. Ngoài ra, một số loài côn trùng khác như mòng, ruồi, muỗi cũng có thể đóng vai trò trung gian truyền bệnh.
Bệnh thường xảy ra khoảng tháng 6 đến tháng 10 khi ve phát triển mạnh, hút máu và truyền bệnh cho bò.
Một số loài côn trùng là trung gian truyền bệnh
Triệu chứng
Thể cấp tính: Bò sốt cao 40 – 410C, nhiệt độ lên xuống thất thường, lúc sốt cao toàn thân run rẩy, các cơ bắp, vai, mông co giật. Bò thở gấp, khó thở do hồng cầu không tiếp nhận được ôxy, tim đập nhanh, mạnh, bò bỏ ăn không nhai lại, giảm nhu động dạ cỏ, chảy nhiều nhớt dãi. Các niêm mạc miệng, mắt nhợt nhạt, thiếu máu do hồng cầu bị phá hủy. Bò bị tiêu chảy và gầy sút nhanh, nếu không điều trị kịp thời bò bệnh sẽ chết.
Thể mãn tính: Triệu chứng giống thể cấp tính nhưng mức độ có phần nhẹ hơn. Thường một số con bệnh sau khi vượt qua thể cấp tính chuyển sang thể mạn tính với các triệu chứng sốt 39 – 410C trong 7 – 10 ngày thì giảm xuống sau đó lại tăng lên, cứ như thế trong vòng 1 tháng. Bò gầy còm, ăn ít, suy nhược, thiếu máu, không tiết sữa, nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời con vật có thể chết do suy kiệt.
Phòng bệnh
Tiêu diệt ruồi, mòng, ve hút máu và truyền bệnh, chuồng trại phải có tấm che chống ruồi mộng. Phát quang bờ bụi và bãi chăn để côn trùng không thể cư trú và phát triển được. Phun thuốc diệt côn trùng ở quanh chuồng trại theo định kỳ 1 tháng/lần.
Chăm sóc, nuôi dưỡng và sử dụng hợp lý để tăng sức đề kháng cho vật nuôi.
Định kỳ dùng thuốc khử trùng tiêu độc: Han-Iodine 10%: 1 lít pha với 100 lít nước sạch, phun trong ngoài chuồng trại. Thực hiện 1 – 2 lần/tuần; Hantox-200: lọ 50 ml pha 5 lít nước phun diệt côn trùng ruồi, muỗi, mòng 2 – 3 tuần/lần.
Tăng cường nuôi dưỡng và chăm sóc tốt gia súc đặc biệt là lúc giao mùa để nâng cao sức đề kháng đối với bệnh. Bổ sung các thuốc bổ, vitamin, khoáng vào thức ăn: Han-Goodway, Bcomplex, ADE, Hanmix-VK9…
Định kỳ 6 tháng/lần kiểm tra máu đàn bò, phát hiện bò bệnh, cách ly điều trị.
Trị bệnh
Để điều trị bệnh biên trùng có hiệu quả cao nên dùng phác đồ như sau: Rivanol liều lượng 0,2 – 0,4 g, cồn 900 liều lượng 60 ml, nước cất liều lượng 120 ml. Cách pha: Đổ Rivanol vào 120 ml nước cất, đun khoảng 880C quấy cho tan hết, lọc dung dịch bằng giấy lọc. Sau đó để nguội dung dịch xuống khoảng 500C thì pha thêm 60 ml cồn 900 vào ta được dung dịch thuốc dùng cho 1 liều điều trị. Khi nhiệt độ dung dịch thuốc xuống còn 38 – 400C thì tiến hành truyền chậm vào tĩnh mạch cho bò. Liệu trình: Dùng 2 – 3 liều dùng liên tục hoặc cách 1 ngày dùng thuốc 1 lần.
Lưu ý: Bảo quản thuốc ở lọ thủy tinh màu trong chỗ tối, nếu phải truyền thuốc cho bò ở ngoài trời thì phải dùng giấy hoặc vật liệu tối màu bọc xung quanh chai thuốc. Trước khi dùng Riavanol phải tiêm trợ sức trợ lực bằng Cafein và Vitamin B1. Nuôi dưỡng và chăm sóc tốt trong thời gian điều trị, nên bổ sung các vitamin, khoáng chất để nâng cao sức đề kháng: B.Complex, ADE, để hạn chế bệnh lây lan, dùng: Hantox-200 phun trong và ngoài chuồng trại, xung quanh khu vực chăn thả, dùng Hantox-spray xịt ve trên bò định kỳ 2 – 3 tuần/lần.
Thái Thuận
