(Người Chăn Nuôi) – Tại “Hội nghị về công nghệ chăn nuôi và xử lý chất thải chăn nuôi, hướng đến giảm phát thải nhà kính” được Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT) tổ chức sáng 12/10, các đại biểu đã đi tìm giải pháp để thực hiện bằng được cam kết của Chính phủ tại COP26.
“Lửa thử vàng” đối với ngành chăn nuôi
Từ một nền nông nghiệp lạc hậu, thiếu thực phẩm và đất chật người đông, đến nay, Việt Nam được cả thế giới biết đến với năng lực sản xuất nông nghiệp phát triển vượt bậc. Theo đó, tổng đàn lợn hiện nay là 29,1 triệu con (đứng thứ 5 thế giới về tổng đàn và thứ 6 về sản lượng thịt), thủy cầm đứng thứ 2 thế giới với 103 triệu con, sản lượng thức ăn công nghiệp đạt 21,5 triệu tấn, đứng số 1 khu vực Ðông Nam Á…
Theo ông Dương Tất Thắng, Cục trưởng Cục Chăn nuôi, với năng lực sản xuất và tốc độ tăng trưởng 4 – 5%, ngành chăn nuôi luôn đóng vai trò quan trọng trong duy trì tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp, đảm bảo an sinh xã hội. “Năm 2022, giá trị sản xuất ngành chăn nuôi đạt 23,7 tỷ USD, chiếm gần 27% giá trị sản xuất nông nghiệp và 5,8% tổng GDP quốc gia. Ðặc biệt, chăn nuôi đã tạo sinh kế cho hơn 10 triệu lao động khu vực nông thôn, cung cấp thực phẩm cho khoảng 100 triệu dân và đã có xuất khẩu”, ông Dương Tất Thắng cho biết.
Mặc dù có nhiều tín hiệu vui nhưng ngành chăn nuôi cũng đang đặt ra nhiều thách thức, nhất là việc đảm bảo an toàn môi trường chăn nuôi. Chăn nuôi nhỏ lẻ trong nông hộ còn nhiều, thiếu quy hoạch đã gây ra ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng. Mỗi năm, chăn nuôi tạo ra lượng phát thải 18,5 triệu tấn CO2 nhưng việc xử lí chất thải chăn nuôi còn chưa hiệu quả.
Năm 2022, số lượng đàn trâu, bò của Việt Nam đạt gần 9 triệu con; đàn lợn gần 25 triệu con và đàn gia cầm 557 triệu con. Ước tính lượng chất thải chăn nuôi là 60 triệu tấn chất thải rắn và 302 triệu tấn chất thải lỏng. Trong đó, chỉ tính riêng đàn lợn đã chiếm 84% chất thải lỏng.
Tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26 (COP26), Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050. Theo lộ trình, vào năm 2025, tổng lượng phát thải khí metan không vượt quá 96,4 triệu tấn và phát thải khí mê tan trong chăn nuôi không vượt quá 16,8 triệu tấn. Ðến năm 2030, tổng lượng phát thải khí metan không vượt quá 77,9 triệu tấn, phát thải khí metan trong chăn nuôi không vượt quá 15,2 triệu tấn.
Bà Nguyễn Quỳnh Hoa, Trưởng phòng Phòng Môi trường và công nghệ chăn nuôi, Cục Chăn nuôi cho biết: Hiện nay, nhiều địa phương đã quyết liệt trong việc thực hiện giảm lượng phát thải ra môi trường. Chăn nuôi gắn liền với đảm bảo môi trường không chỉ giúp việc phát triển đàn bền vững mà đó còn là cách sản phẩm chăn nuôi đi xa hơn, đáp ứng được các tiêu chí xuất khẩu. Ðây cũng là “lửa thử vàng” để các doanh nghiệp, cơ sở chăn nuôi phát triển mạnh mẽ hoặc tìm cho mình hướng đi khác.
Ði tìm giải pháp
Theo Cục trưởng Cục Chăn nuôi Dương Tất Thắng, bên cạnh giống và thức ăn chăn nuôi thì ứng dụng công nghệ hiện đại và bảo vệ môi trường là 2 chủ đề được Chính phủ đặc biệt quan tâm.
Hiện, các công ty, chủ trang trại chăn nuôi đang áp dụng các biện pháp xử lý chất thải chăn nuôi như công nghệ khí sinh học, đệm lót sinh học, ủ phân, công nghệ vi sinh. Mỗi công nghệ có ưu điểm riêng, phù hợp với từng điều kiện và tình hình thực tế của chủ cơ sở chăn nuôi. Ðiều này giúp Việt Nam hiện thực hóa cam kết với COP26.
Nhiều doanh nghiệp đã chú trọng đến giảm phát thải trong chăn nuôi. Ảnh: TTXVN
Ðối với chăn nuôi gia súc lớn và gia cầm, sử dụng đệm lót sinh học được làm bằng nguyên liệu có độ trơ cao (như trấu, mùn cưa, rơm, rạ…) là phương pháp được đánh giá hữu hiệu nhất, giúp giảm phát thải khí metan và bảo vệ môi trường. Ðệm lót có thể được trộn với men vi sinh để phân hủy phân, nước tiểu, giảm khí độc và mùi hôi trong chuồng nuôi…
Phân chuồng dùng làm đệm lót sinh học sau khi sử dụng được coi là một loại phân bón cho cây trồng không gây ô nhiễm môi trường, đảm bảo cho sản phẩm sạch, tăng năng suất cây trồng, cải thiện chất lượng đất, hướng đến mô hình kinh tế tuần hoàn không có rác thải.
Trong báo cáo “Chế độ ăn giảm protein”, TS Jae Cheol Kim, Giám đốc Trung tâm Giải pháp kỹ thuật, Tập đoàn CJ Việt Nam cho biết, thức ăn đạm cao sẽ khiến con gia cầm sử dụng nhiều nước hơn, đồng nghĩa với bài thải nước thải ra ngoài nhiều hơn. Do đó, việc xây dựng khẩu phần ăn giảm đạm thô kết hợp với việc bổ sung axit amin thiết yếu được coi là một phương pháp nhiều triển vọng để nâng cao hiệu suất chăn nuôi gia cầm.
Theo TS Kim, tại Hàn Quốc, Bộ Nông nghiệp, Thực phẩm và Nông thôn dự đoán, khi giảm 1% đạm thô trong thức ăn chăn nuôi có thể giảm khoảng 360.000 tấn Nitơ Oxit (N2O) được tạo ra trong quá trình phân rã của phân gia súc. Ngoài ra, sự bài thải khí amoniac dự kiến sẽ giảm tới 10%.
“Ðiều này mang lại lợi nhuận kinh tế cho người chăn nuôi cũng như giảm tình trạng ô nhiễm môi trường ngày một tăng. Giảm thức ăn giàu đạm còn giúp vật nuôi cải thiện sức khỏe đường ruột, tăng khả năng tiêu hóa”, TS Jae Cheol Kim phân tích.
Ðây là khuyến cáo không mới tại các nước trên thế giới. Ngược lại, chế độ ăn giảm protein trong chăn nuôi trở thành quy định bắt buộc tại một số quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc và Liên minh châu Âu.
Ông Phan Trọng Vĩnh, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tương lai Thông minh Nhật Việt cho biết: Ở các cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ, mùi hôi và dịch bệnh là vấn đề mà công ty thường nhận được sự “cầu cứu” nhiều nhất. Nó không chỉ ảnh hưởng đến việc chăn nuôi bền vững mà còn ảnh hưởng đến không gian, không khí xung quanh. Hiện đơn vị cũng đang đồng hành cùng các hộ chăn nuôi trên cả nước ứng dụng công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi giảm phát thải khí nhà kính tại Việt Nam. Môi trường sống được đảm bảo, không còn mùi hôi thì vật nuôi cũng phát triển tốt hơn, không bị nhiều nguy cơ gây bệnh. Kiểm soát vấn đề chất thải được Công ty chú trọng ngay từ đầu vào và môi trường sống ban đầu cho vật nuôi. Ðiều này cũng giúp vậy nuôi ít phải sử dụng kháng sinh cũng như sử dụng nước, đào thải nhiều phân, nước thải ra ngoài môi trường.
Theo báo cáo của Cục Chăn nuôi, mỗi năm Việt Nam có hơn 73 triệu tấn phân chuồng được thải ra từ tổng đàn chăn nuôi. Hầu hết số chất thải này chưa được tận dụng triệt để hoặc bỏ phí, gây nguy cơ ô nhiễm môi trường nếu không có biện pháp xử lý hợp lý. Một trong những biện pháp hữu hiệu được các công ty, trang trại triển khai khá hiệu quả là sử dụng ấu trùng ruồi lính đen phát triển tốt trên nền phân đã qua xử lý vi sinh.
Ðặc biệt, tỷ lệ sinh trưởng của ấu trùng tương đối đạt chất lượng. Sau 10 ngày xử lý, phân gà hoàn toàn mất đi mùi đặc trưng và giảm nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Ðây là hướng đi mà các nông hộ hoặc các doanh nghiệp FDI có thể nghĩ tới và sử dụng trong hành trình giảm phát thải.
Bên cạnh đó, để ngăn chặn hoặc giảm lượng khí thải trong chăn nuôi càng nhiều càng tốt, hàng loạt các kỹ thuật đặc dụng đã được áp dụng, một số trong đó đã được sử dụng hàng thiên niên kỷ, chẳng hạn như thường xuyên loại bỏ nước phân khỏi chuồng gia súc, lấp phân hoặc chôn ngay lập tức, nhằm mục đích cải thiện sức khỏe vật nuôi hoặc ngăn chặn sự thất thoát dưỡng chất trong quá trình bảo quản và sử dụng.
Ngọc Linh
