Phát triển nghề gây nuôi động vật hoang dã, được cho là giải pháp giúp bảo tồn các nguồn gen quý hiếm và làm giảm nạn săn bắn trái phép các loài hoang dã trong tự nhiên.
Gia đình anh Ngô Đại Lâm, tổ 10, phường Điện Biên Phủ (Điện Biên) nuôi trên 100 con dúi má đào. Đây là loài động vật hoang dã thông thường. Thịt dúi nhiều chất đạm và các khoáng chất, được thị trường ưa chuộng. Gần đây người dân ở nhiều địa phương trên toàn quốc gây nuôi loài động vật này cho mục đích thương mại.
Anh Ngô Đại Lâm chia sẻ, nuôi dúi không cần đầu tư nhiều. Nguồn thức ăn của dúi rất sẵn, là thân cây tre tươi nghiền nhỏ, trộn với tinh bột và thêm thức ăn bổ sung chất đạm. Dúi rất ít bệnh, giá thị trường hiện nay khá cao. 1kg dúi thương phẩm có giá khoảng 700 nghìn đồng. Dao động từ 1,5 – 2 triệu đồng/1 đôi dúi từ 2 – 3 tháng tuổi. Tuy nhiên, dúi là động vật hoang dã nên hộ chăn nuôi phải thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật.
Cán bộ Chi cục Kiểm lâm tỉnh Điện Biên kiểm tra cơ sở nuôi dúi má đào tại tổ dân phố 10, phường Điện Biên Phủ.
Anh Ngô Đại Lâm cho biết: “Mình muốn nuôi dúi thì phải tìm mua giống ở các cơ sở có giấy phép. Khi mang về nuôi phải thông báo cho cơ quan kiểm lâm để làm giấy phép và cấp sổ theo dõi. Khi xuất bán cũng phải báo với cơ quan kiểm lâm làm thủ tục và có sổ sách ghi chép”.
Gia đình anh Nguyễn Văn Hùng, thôn Thanh Hòa, xã Thanh Nưa nuôi gần 100 con cầy vòi hương. Cầy vòi hương (hay chồn hương) có túi xạ tiết ra mùi thơm, được sử dụng như một loại dược liệu quý. Cầy vòi hương còn có thể nuôi thương phẩm, thịt thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng. Nguồn thức ăn của loài này chủ yếu là quả chuối chín và một số thức ăn bổ sung thêm vitamin, chất khoáng. Cầy vòi hương cái từ 12 – 15 tháng tuổi có thể bắt đầu sinh sản, mỗi lứa sinh từ 3 – 5 con. Một cặp cầy vòi hương giống từ 2 – 5 tháng tuổi có giá khoảng 10 triệu đồng. Giá cầy thương phẩm trên thị trường hiện nay từ 1,6 – 1,8 triệu đồng/kg. Tuy nhiên, cầy vòi hương là động vật hoang dã thuộc nhóm IIB, cần hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Việc gây nuôi loài này được cơ quan chức năng quản lý chặt chẽ.
Ông Nguyễn Văn Hùng cho biết: “Nuôi loài động vật hoang dã này, hồ sơ thủ tục phải theo công ước quốc tế. Khi cần mua thì phải đến nơi có mã số trại để mua. Hạt kiểm lâm địa phương hướng dẫn và giúp làm mã số để có đủ căn cứ pháp lý nuôi cầy hương và cung cấp cho khách hàng”.
Nuôi động vật hoang dã đang trở thành một nghề cho hiệu quả kinh tế cao ở Điện Biên. Theo danh sách quản lý của Chi cục Kiểm lâm tỉnh, hiện nay trên địa bàn tỉnh có 126 cơ sở gây, nuôi động vật hoang dã, trong đó có 25 cơ sở gây nuôi động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm. Các loài động vật hoang dã thông thường được gây, nuôi nhiều chủ yếu là: Lợn rừng, nhím, hươu sao, dúi má đào. Các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm được người dân gây nuôi trong vài năm gần đây có: Cầy vòi mốc, cầy vòi hương và rắn hổ mang một mắt kính.
Ông Hà Lương Hồng, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết: Nhà nước cho phép người dân gây nuôi một số loại động vật hoang dã với mục đích thương mại. Tuy nhiên, nghề gây nuôi động vật hoang dã được quản lý chặt chẽ, tránh tình trạng động vật hoang dã trong tự nhiên bị săn bắt trái pháp luật, sau đó được hợp pháp hóa để gây nuôi. Gây nuôi động vật hoang dã phải kiểm soát tốt dịch bệnh, để không gây nguy cơ truyền nhiễm dịch bệnh cho con người. Tự ý bắt, bẫy, gây nuôi động vật hoang dã, người dân có thể vi phạm các quy định của pháp luật và bị xử lý theo mức độ vi phạm.
Việt Nam tham gia Công ước CITES về buôn bán các loại động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm từ năm 1994. Chính phủ đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật: Nghị định 06/2019/NĐ-CP; Nghị định 84/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Các nghị định này quy định cụ thể về điều kiện gây nuôi, mua bán các loại động vật hoang dã thông thường và động vật hoang dã nguy cấp quý hiếm. Mới đây nhất, ngày 24/6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư 27/2025/TT-BNNMT hướng dẫn chi tiết về: Quản lý loài nguy cấp quý hiếm, nuôi động rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Kèm theo là danh mục loài nguy cấp quý hiếm cần ưu tiên bảo vệ.
Để người dân thực hiện tốt quy định của pháp luật về gây nuôi, bảo vệ động vật hoang dã, ông Hà Lương Hồng nhấn mạnh: “Đối với động vật hoang dã, nhất là động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm, người dân săn bắn, bẫy, bắt thì bị xử phạt rất nặng. Khi thấy động vật hoang dã, nên báo với chính quyền xã và lực lượng kiểm lâm để cứu hộ và thả vào tự nhiên. Nếu thấy động vật hoang dã quý hiếm có thể tấn công người và gia súc, người dân chỉ được xua đuổi và báo cho cơ quan chức năng nơi gần nhất để tiến hành tổ chức điều tra, xác minh. Nếu có loài động vật hoang dã quý hiếm trong khu vực, địa phương và cơ quan kiểm lâm sẽ xin chủ trương, biện pháp bảo vệ hài hòa giữ lợi ích của người dân và công tác bảo vệ động vật hoang dã theo pháp luật nhà nước”.
Bài, ảnh: Minh Giang
Nguồn: Báo Điện Biên Phủ
