(Người Chăn Nuôi) – Các vi sinh vật ở dạ cỏ của bò sữa có khả năng tổng hợp vitamin nhóm B. Tuy nhiên, tỷ lệ tổng hợp lại bị phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên người chăn nuôi cần hiểu rõ để tối ưu hóa khả năng này.
Động vật nhai lại có khả năng tổng hợp Vitamin B qua hoạt động của vi sinh vật trong dạ cỏ. Tỷ lệ tổng hợp bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố với các phản ứng khác nhau. Do đó, xem xét những yếu tố này rất quan trọng trước khi chuẩn bị các chương trình cho ăn để đáp ứng nhu cầu về một loại vitamin cụ thể, từ đó đạt được hiệu suất mục tiêu.
Tỷ lệ thức ăn thô – tinh
Trong một nghiên cứu, hàm lượng thức ăn xanh thô trong dịch dạ cỏ của những con bò được cho ăn khẩu phần có tỷ lệ thức ăn thô – tinh 30:70 cao hơn những con bò được ăn khẩu phần có tỷ lệ 70:30. Trong các nghiên cứu khác, Vitamin B1, B5, B9, B3 và B12 trong dạ cỏ của bò ăn toàn bộ thức ăn tinh cao hơn so với những con bò được ăn kết hợp cỏ khô.
Nitơ
Bổ sung urea như một nguồn nitơ đã thúc đẩy tổng hợp Vitamin B2, B5 và B7 trong dạ cỏ của bò khi có sẵn carbohydrate. Vitamin B6 và B9 gần như không có mối tương quan tới thành phần của khẩu phần ăn.
Carbohydrates
Bổ sung tinh bột vào khẩu phần ăn làm tăng khả năng tổng hợp Vitamin B, đặc biệt là B2. Trong một nghiên cứu, tinh bột được bổ sung ở các mức thấp, vừa phải và cao vào khẩu phần ăn của bò ở giai đoạn tiết sữa và lượng Vitamin B2 được tổng hợp trong dạ cỏ lần lượt là 16,6; 17; và 24,4 microgram/g. Các phản ứng tương tự cũng được quan sát thấy với Vitamin B3 và B5, nhưng ở tác dụng kéo dài trong thời gian lâu hơn khi hàm lượng tinh bột có chọn lọc được bổ sung vào thức ăn.
Dạng vật lý của thức ăn
Hàm lượng Vitamin B2 khi cho bò ăn ngô nghiền mịn tăng cao hơn ngô nguyên hạt. Các phản ứng tương tự cũng được ghi nhận khi cho bò ăn cỏ khô alfalfa xay, cụ thể là hàm lượng Vitamin B1 được tổng hợp trong dạ cỏ tăng 2 – 3 lần so với cỏ khô alfalfa thô. Các giá trị Vitamin B tăng lên khi cho bò ăn ngô nghiền hoặc cỏ xay được cho là do hàm lượng carbohydrates và vật chất tan trong nước trên mỗi gram thức ăn khô dễ tiêu hóa hơn, kích thích tăng trưởng của lợi khuẩn trong dạ cỏ.
Axit dạ cỏ
Ban đầu pH dạ cỏ tăng chủ yếu do các axit hữu cơ tăng. Khi pH hạ thấp, số lượng protozoa trong dạ cỏ bắt đầu giảm cùng với số lượng các vi khuẩn gram âm thông thường. Nhưng sự thay đổi này dẫn đến khả năng tổng hợp Vitamin B suy yếu. Cần lưu ý các liên cầu khuẩn gây bệnh Streptococci phát triển quá nhanh trong axit dạ cỏ, hấp thụ luôn Vitamin B1.
Cobalt
Cobalt là tiền chất chính của Vitamin B12 trong các loài nhai lại. Trung bình, 104 microgram Vitamin B12/100 g vật chất khô dạ cỏ được tìm thấy ở những động vật được cho ăn cobalt so với mức 15 microgram ở vật nuôi thiếu hụt cobalt. Cobalt và thiếu hụt Vitamin B12 thứ phát là vấn đề nghiêm trọng với vật nuôi chăn thả đồng cỏ ở nhiều nơi trên thế giới. Nồng độ cobalt ở thức ăn thô xanh bị ảnh hưởng bởi 3 yếu tố: Đặc tính của đất: Cỏ trồng trên đất chứa 15 ppm cobalt với pH trung tính hoặc axit nhẹ chứa nhiều cobalt hơn cây cỏ trên đất có 40 ppm cobalt và pH kiềm.
Điều kiện khí hậu: Mưa lớn khiến lượng cobalt trên lớp đất trên cùng bị thấm xuống tầng đất sâu hơn. Vấn đề này thường nghiêm trọng hơn khi cỏ tăng trưởng nhanh suốt mùa mưa, làm hàm lượng cobalt trong cỏ loãng hơn.
Loại cỏ: Các loại cây có mức độ rất khác nhau về khả năng hấp thu cobalt nên một số loại cỏ có lượng cobalt cao hơn các loài khác. Ví dụ các loại họ đậu (legume) có lượng cobalt cao hơn các loại cỏ voi. Ngoài ra, còn các yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến tổng hợp Vitamin B, gồm:
Lứa đẻ: Trong một nghiên cứu, hàm lượng Vitamin B7 và B12 trong dịch dạ cỏ của những con bò đẻ một lần cao hơn so với bò đẻ nhiều lần (lần lượt là 39.7 so với 33.9 và 5.6 so với 3.2 ng/ml). Sự khác nhau này dẫn đến về lượng ăn vào vật chất khô cũng chênh lệch đáng kể (xấp xỉ 5 kg/ngày). Hàm lượng các loại Vitamin B khác trong dạ cỏ, tuy nhiên lại không đổi.
Loại thức ăn thô: Bò Heifer được cho ăn ủ chua có Vitamin B12 trong dạ cỏ cao hơn 1,4 – 2,7 lần so nhóm bò được ăn bằng cỏ khô băm hay viên nén cỏ. Bảo quản và giai đoạn thu hoạch cỏ cũng ảnh hưởng đến khả năng tổng hợp Vitamin B: Cỏ tươi tốt hơn cỏ đã qua bảo quản; Hoặc cỏ đúng giai đoạn sinh trưởng giúp thúc đẩy tổng hợp Vitamin B tốt hơn so cỏ sau giai đoạn sinh trưởng.
Hóa chất: Sử dụng chlortetracycline hoặc oxytetracycline để xử lý tổn thương do nhiễm khuẩn cũng hạn chế khả năng tổng hợp tất cả các loại Vitamin B của dạ cỏ ngoại trừ Vitamin B12. Trong các nghiên cứu khác, sử dụng các loại thuốc như trên đã không ảnh hưởng đến tổng hợp các loại Vitamin B, nhưng tác động tiêu cực đến tiêu hóa chất dinh dưỡng trong thức ăn, chủ yếu là chất xơ.
Vũ Đức
(Tổng hợp)
