(Người Chăn Nuôi) – Sau khi Campuchia (tỉnh Prey Veng) ghi nhận 2 trường hợp dương tính với virus cúm gia cầm độc lực cao A (H5N1), trong đó có một trường hợp tử vong, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo tình hình cúm gia cầm là “đáng lo ngại’, Bộ NN&PTNT cùng các ngành chức năng liên quan đã nhanh chóng vào cuộc nhằm ngăn chặn nguy cơ phát sinh và lây lan, nhất là khi dịch bệnh này đã từng xuất hiện ở nước ta và gây ra trường hợp tử vong ở người.
Không thể chủ quan
Việt Nam là quốc gia có số lượng đàn gia cầm nuôi rất lớn. Theo số liệu của Cục Chăn nuôi, tính đến ngày 31/12/2022, cả nước có khoảng 523,6 triệu con gia cầm, trong đó đàn gà trên 420 triệu con (chiếm 80%), đàn thủy cầm trên 103 triệu con (chiếm 20%). Diễn biến của dịch cúm gia cầm rất phức tạp, nguy cơ bùng phát dịch bệnh cao do chăn nuôi nhỏ lẻ còn chiếm đa số, chưa đảm bảo yêu cầu vệ sinh thú y và an toàn dịch bệnh, số lượng đàn gia cầm chưa được tiêm phòng vaccine không ít.
Trong khi đó, virus cúm gia cầm (các chủng virus A/H5 bao gồm: H5N1, H5N6, H5N8…) lưu hành ở nhiều địa phương với tỷ lệ khá cao (khoảng 6%). Hơn nữa, tình hình buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ gia cầm, sản phẩm gia cầm trong nước khoảng thời gian trước và sau Tết Nguyên đán rất lớn, tình trạng giết mổ nhỏ lẻ còn rất phổ biến (cả nước còn trên 22.000 điểm giết mổ nhỏ lẻ). Chưa kể, tình trạng nhập lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm còn xảy ra; thời tiết diễn biến bất thường, tạo điều kiện rất thuận lợi cho mầm bệnh phát triển.
Theo báo cáo của Cục Thú y, năm 2022, cả nước xảy ra 48 ổ dịch cúm gia cầm xảy ra tại 38 huyện thuộc 22 tỉnh, thành phố (bao gồm 45 ổ dịch cúm gia cầm A/H5N1, 1 ổ dịch cúm gia cầm A/H5N6, 2 ổ dịch cúm gia cầm A/H5N8), buộc tiêu hủy 97.822 con gia cầm. Trong tháng 1/2023, tỉnh Quảng Ninh xuất hiện 1 ổ dịch cúm gia cầm A/H5N1, số lượng không lớn và đã được khống chế.
Tiêm vaccine cho gia cầm là một trong những biện pháp phòng bệnh hiệu quả. Ảnh: Shutterstock
Ông Phan Quang Minh, Trưởng phòng Dịch tễ (Cục Thú y) cho biết, hàng năm Việt Nam vẫn ghi nhận xuất hiện rải rác các ổ dịch cúm gia cầm do virus cúm A/H5N1 gây ra. Tính đến ngày 25/2/2023, cả nước còn 2 ổ dịch cúm gia cầm A/H5N1 trên đàn gia cầm ở Nghệ An, Cao Bằng chưa qua 21 ngày.
Trước đó, theo thông tin từ Bộ Y tế, ngày 5/10/2022, đã có 1 trường hợp người nhiễm virus cúm gia cầm chủng A/H5 tại tỉnh Phú Thọ (sau hơn 8 năm Việt Nam không có trường hợp người tử vong hoặc nhiễm virus cúm A/H5), nâng tổng số người nhiễm virus cúm gia cầm A/H5 tại Việt Nam lên 128 trường hợp, trong đó có 64 trường hợp tử vong (chủng A/H5N1) trong giai đoạn từ năm 2003 đến tháng 10/2022.
Kiểm soát chặt chẽ
Trước tình hình dịch cúm A/H5N1 diễn biến phức tạp tại Campuchia, ngày 1/3/2023, Bộ Y tế có công điện gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố về việc tăng cường phòng chống cúm gia cầm lây sang người.
Bộ Y tế nêu rõ, trong điều kiện giao lưu thương mại ngày càng rộng mở giữa Việt Nam và các nước trên thế giới, nguy cơ cúm gia cầm có thể xâm nhập vào nước ta và lây nhiễm sang người là rất lớn, đặc biệt là các tỉnh có đường biên giới với các quốc gia đang có dịch. Trong khi, tại Việt Nam, thời tiết đang trong giai đoạn chuyển mùa và thay đổi bất thường, thuận lợi cho virus cúm gia cầm phát triển, đồng thời các lễ hội sau Tết Nguyên đán vẫn tiếp tục được tổ chức, do đó hoạt động vận chuyển và buôn bán gia cầm có thể gia tăng nên luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người.
Trước các nguy cơ trên, để chủ động ngăn chặn cúm gia cầm xâm nhập vào Việt Nam và lây nhiễm sang người, Bộ Y tế đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo các đơn vị chức năng trên địa bàn tăng cường giám sát chặt chẽ người nhập cảnh nhằm phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh, nhất là người giết mổ, buôn bán gia cầm, sản phẩm gia cầm sống, người có tiền sử đến từ khu vực đang có dịch (gồm dịch trên gia cầm và ở người); kịp thời lấy mẫu xét nghiệm gửi về các viện vệ sinh dịch tễ/Pasteur xét nghiệm chẩn đoán xác định; quản lý ca bệnh (nếu có) và xử lý không để bệnh lây lan ra cộng đồng; đẩy mạnh giám sát các trường hợp viêm đường hô hấp cấp tính, hội chứng viêm phổi nặng do virus và hội chứng cúm để phát hiện kịp thời ca bệnh cúm A/H5N1.
Cùng đó, tăng cường phối hợp liên ngành giữa cơ quan y tế, thú y và các ban, ngành liên quan trong việc giám sát phát hiện dịch cúm trên gia cầm đặc biệt tại các cửa khẩu và các chợ gia cầm sống, kịp thời chia sẻ thông tin về tình hình dịch bệnh trên gia cầm và triển khai phối hợp trong điều tra, xử lý ổ dịch…
Trước đó ngày 26/2/2023, Bộ NN&PTNT đã có công điện khẩn đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các sở, ban ngành và chính quyền các cấp của địa phương tổ chức triển khai đồng bộ các giải pháp theo quy định của Luật Thú y, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh cúm gia cầm giai đoạn 2019 – 2025.
Tuy nhiên, quan trọng nhất, người dân vẫn cần thực hiện chăn nuôi theo hướng an toàn sinh học và an toàn dịch bệnh để đảm bảo phòng chống dịch bệnh cho đàn gia cầm.
Theo bà Hạ Thúy Hạnh, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia: Trong chăn nuôi an toàn sinh học có 3 khâu rất quan trọng, đó là: Cách ly, kiểm soát ra, vào khu vực chăn nuôi; làm sạch, vệ sinh chuồng trại, triển khai công tác thú y và thực hiện khử trùng định kỳ. Nếu thực hiện tốt những khâu này sẽ góp phần giảm các mầm bệnh.
Trong Kế hoạch Quốc gia phòng chống bệnh cúm gia cầm giai đoạn 2019 – 2025 (tại Quyết định số 172/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 13/2/2019) đã nêu rõ mục tiêu: Kiểm soát, khống chế, không để dịch bệnh cúm gia cầm xảy ra và lây lan diện rộng. Chủ động giám sát để phát hiện sớm, cảnh báo và có giải pháp phòng, chống, tạo điều kiện cho việc xây dựng thành công các vùng, các chuỗi cơ sở chăn nuôi gia cầm an toàn dịch bệnh, góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của cúm gia cầm với sức khỏe cộng đồng, an ninh lương thực và các hoạt động thương mại của Việt Nam.