(Người Chăn Nuôi) – Heo Vân Pa hay còn gọi là heo mini Quảng Trị là giống bản địa lâu đời của dân tộc Vân Kiều, Pa Cô thuộc hai huyện miền núi Hướng Hóa và Đakrông. Giống heo này là sự lai tạo giữa heo rừng và heo nhà, thích hợp với điều kiện miền núi, không sử dụng thức ăn tổng hợp và dư lượng thuốc kháng sinh, chất lượng thịt thơm ngon, được thị trường ưa chuộng.
Đặc điểm
HeoVân Pa có một đặc điểm khá lạ là tất cả đều có lông da đen bạc, hay đen tuyền, thỉnh thoảng có màu phớt vàng hung, một số con có phớt nhẹ màu ánh vàng, lông gáy phát triển mạnh, lưng thẳng, thân hình gọn, đầu và cổ to, mõm nhọn, tai nhỏ, dựng đứng, hình dáng giống con chuột, heo đen mốc, đen sọc dưa, thân dài ngoẵng, mõm nhọn, bụng thóp lại, chân săn chắc, nhanh nhẹn, hếch mõm.
Thân hình heo ngắn, bụng hơi to, lưng võng, 4 chân thẳng, có 10 – 14 vú. Trọng lượng từ 30 – 50 kg, chiều cao 0,04 – 0,5 m, nuôi thịt 8 – 10 tháng tuổi đạt 25 – 30 kg/con. Giống heo Vân Pa cho thịt thơm ngon hơn, gần như không có mỡ, da dày nên đang được coi là đặc sản, đó là thịt heo rừng, heo bản (heo có nguồn gốc từ hoang dã, được thuần hóa, lai tạo, nuôi ở hộ gia đình).
Giống heo này có nhiều tập tính của động vật hoang dã như tính bầy đàn, có khả năng tự kiếm ăn cao, chịu được kham khổ, khả năng kháng bệnh tốt. Chúng được nuôi theo cách thả rông, tự tìm thức ăn, nước uống, chỗ nằm, chỉ cho ăn thêm một lượng rất ít thức ăn tinh bột, chất xơ. Heo Vân Pa là loài ăn tạp và tham ăn, thức ăn chủ yếu là thức ăn xanh tươi như: cỏ, cây, các loại chuối… các loại củ, quả, mầm cây, rễ cây, lá cây các loại. Khi đưa vào chăn nuôi chuồng trại không cần đầu tư nhiều, xây dựng đơn giản.
Mỗi năm heo Vân Pa sinh sản 1,7 – 2 lứa, mỗi lứa từ 6 – 10 con. Trọng lượng heo sơ sinh từ 0,3 – 0,6 kg/con và có thể lấy thịt khi heo vào khoảng 6 – 7 tháng tuổi với trọng lượng từ 9,8 – 13,5 kg.
Hiệu quả cao
Đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng, giống heo Vân Pa đã được Viện Chăn nuôi chính thức đưa vào chương trình bảo tồn đa dạng các nguồn gen vật nuôi thông qua Dự án Nghiên cứu và Phát triển nguồn gen heo Vân Pa với mục đích: Bảo tồn và phát triển nguồn gen heo Vân Pa; phát triển thành hàng hóa đặc sản phục vụ hiệu quả cho sản xuất của người dân vùng Quảng Trị.
Năm 2005, dự án đã phát triển 10 con heo giống ban đầu, đến nay, đàn heo Vân Pa đã được nhân lên trên 120 con. Sau khi đã thành công việc nhân giống, nắm vững quy trình, đặc tính của heo Vân Pa.
Năm 2010, hàng trăm hộ dân tham gia nuôi từ 10 – 20 con/hộ và hàng nghìn gia đình nuôi từ 3 – 5 con/hộ. Đến nay, ở huyện Đakrông có trên 55% hộ; ở huyện Hướng Hóa có trên 70% hộ nuôi heo Vân Pa sinh sản, riêng trên địa bàn thị trấn Khe Sanh có hơn 80 gia trại.
Năm 2017, 15 hộ nông dân tại các xã Hướng Sơn, huyện Hướng Hóa được Trung tâm Khuyến Nông Quảng Trị hỗ trợ mỗi hộ 3 con heo Vân Pa gồm 2 heo cái và 1 heo đực có trọng lượng từ 15 – 30 kg/con, cùng toàn bộ thức ăn và thuốc thú y cho vật nuôi.
Đến nay, nhiều hộ đầu tư trang trại từ 30 – 100 con như anh Nguyễn Văn Lành, xã Hướng Hiệp, huyện Đakrông có hơn 30 con, anh nuôi bằng thức ăn rau, củ quả, giun, dế, lá cây rừng… không ăn bột, không thuốc tăng trọng nên thịt rất ngon. Hiện mỗi kg thịt heo Vân Pa có giá hơn 200.000 đồng, cao hơn nhiều so với thịt heo nhà nuôi theo công nghiệp.
Hay anh Cao Xuân Thanh ở khóm 3A, thị trấn Khe Sanh, huyện Hướng Hóa nuôi trên 10 heo Vân Pa sinh sản và hơn 30 heo thịt mang lại thu nhập mỗi năm trên 100 triệu đồng. Anh Thanh cho biết: “Mỗi năm heo Vân Pa sinh sản từ 1,7 – 2 lứa, mỗi lứa từ 6 – 10 con. Khả năng tăng trọng của heo Vân Pa mỗi tháng đạt từ 3 – 4 kg. Trọng lượng heo Vân Pa trưởng thành chỉ đạt 30 – 35 kg, thịt thơm ngon, nguồn thịt sạch, không có dư lượng thuốc tăng trọng, da dày nên đang được coi là đặc sản, mang lại thu nhập cao cho các hộ chăn nuôi.
Hiện, thịt heo Vân Pa đang được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Nhờ đó, giống heo Vân Pa không những phát triển ở Quảng Trị mà còn phát triển ra ở Quảng Bình và Thừa Thiên – Huế và nhiều địa phương khác.
