Nhiệt độ – yếu tố sống còn
Những ngày đầu trong chuồng úm quyết định khả năng phát triển của gà trong suốt chu kỳ nuôi. Gà con chưa thể tự điều hòa thân nhiệt trong tuần đầu sau nở, khiến chúng đặc biệt nhạy cảm với nhiệt độ môi trường. Nghiên cứu của Yahav và cộng sự (2001) cho thấy, sốc nhiệt trong giai đoạn này có thể làm suy giảm hệ miễn dịch và hạn chế tăng trưởng.
Việc đo nhiệt độ khoang huyệt cần được thực hiện ít nhất mỗi ngày trong bốn ngày đầu tiên. Đặt nhiệt độ úm theo mức cố định phổ biến hiện nay là không đủ, bởi nhu cầu nhiệt của gà thay đổi tùy theo tuổi gà bố mẹ, nhiệt độ vận chuyển, mức độ vận động, độ ẩm và nhiều yếu tố khác. Chỉ khi tinh chỉnh nhiệt độ dựa trên các điều kiện thực tế mới có thể giảm stress, đảm bảo tỷ lệ sống cao và khởi đầu thuận lợi cho đàn gà.
Thức ăn và “cửa sổ cơ hội” dinh dưỡng
Những giờ và ngày đầu sau nở mở ra một “cửa sổ cơ hội” dinh dưỡng cực kỳ quan trọng, quyết định khả năng phát huy tối đa tiềm năng di truyền của gà hiện đại (Ravindran, 2003). Trong giai đoạn này, gà chuyển từ nguồn dinh dưỡng dự trữ trong noãn hoàng sang thức ăn bên ngoài, chủ yếu là hỗn hợp thức ăn khởi đầu. Hệ tiêu hóa non nớt phải thích nghi nhanh để tiêu hóa các dưỡng chất phức tạp hơn. Việc gà tiếp cận thức ăn và nước sớm không chỉ cung cấp năng lượng mà còn kích thích sự phát triển của đường tiêu hóa, từ đó nâng cao khả năng hấp thụ dinh dưỡng trong các tuần tiếp theo.
Noãn hoàng chứa nhiều phân tử sinh học quý giá, đặc biệt là kháng thể mẹ, có giá trị hơn nhiều so với việc sử dụng làm nguồn năng lượng đơn thuần (Dibner, 1999). Lipid trong noãn hoàng cũng đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc màng tế bào và cung cấp phospholipid, choline hay triglyceride. Bởi vậy, việc gà tiếp cận thức ăn bên ngoài ngay sau nở giúp giảm lãng phí các dưỡng chất này, đồng thời kích thích phát triển niêm mạc ruột, tăng chiều cao villus và diện tích bề mặt hấp thu, cải thiện khả năng miễn dịch và giảm tính thấm của ruột với mầm bệnh.
Khả năng tiêu hóa và hấp thu của gà con còn phụ thuộc vào chất lượng thức ăn đầu tiên. Kích thước viên mảnh hoặc khả năng tiêu hóa kém sẽ làm hạn chế hiệu quả phát triển đường ruột, từ đó ảnh hưởng đến biểu hiện tăng trưởng tối đa của gà broiler hiện đại (Ravindran, 2003). Thậm chí, một phần tử vong và bệnh tật sớm không chỉ do mất nước hay đói mà chủ yếu xuất phát từ việc gà không ăn ngay sau khi xuống chuồng (Xin & Lee, 1997).
Dinh dưỡng tối ưu và thách thức nguyên liệu
Các chuyên gia dinh dưỡng gia cầm thường xây dựng khẩu phần đặc thù dựa trên nguyên liệu địa phương hoặc có sẵn. Tuy nhiên, không phải nguyên liệu nào cũng có khả năng tiêu hóa cao, đặc biệt trong những giờ và ngày đầu khi hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Kim và cộng sự (2021) chỉ ra rằng 30% dinh dưỡng trong khẩu phần bị thải ra ngoài mà không được hấp thụ, điều này làm ảnh hưởng đến sự phát triển hệ vi sinh vật đường ruột và khả năng miễn dịch của gà. Vấn đề càng trở nên nghiêm trọng khi kháng sinh bị loại bỏ hoặc giảm trong khẩu phần ăn.
Giải pháp thực tiễn là rút ngắn thời gian tiếp cận thức ăn khởi đầu và cung cấp các dưỡng chất dễ tiêu hóa càng sớm càng tốt. Một số nhà chăn nuôi đã phát triển khẩu phần tiền khởi đầu chuyên biệt, nhưng các rào cản thương mại như chi phí và tần suất giao hàng khiến việc áp dụng rộng rãi còn hạn chế. Hiện nay, phương pháp phổ biến là bổ sung thức ăn ngay thời điểm thả gà xuống chuồng, thường rải trên khay hoặc giấy trong khu vực úm để gà tiếp cận và ăn được ngay.
Nước – thiết yếu nhưng thường bị bỏ qua
Nước là thành phần thiết yếu, tham gia vào tiêu hóa, điều hòa thân nhiệt và chuyển hóa. Nếu không được cung cấp đầy đủ, gà con có thể mất tới 10% trọng lượng cơ thể trong 24 giờ đầu. Nguồn nước phải được kiểm tra định kỳ để đảm bảo sạch và không chứa mầm bệnh. Hệ miễn dịch của gà con chưa hoàn thiện, vì vậy chất lượng nước tác động trực tiếp đến sức khỏe trong những ngày đầu.
Sẵn có nước và dễ tiếp cận ngay thời điểm thả gà là bắt buộc. Nghiên cứu của May và cộng sự (1997) cho thấy, thiếu nước trong 48 giờ đầu làm giảm tăng trọng đáng kể và tăng tỷ lệ chết. Thường các nhà chăn nuôi tin rằng gà vẫn uống nước đầy đủ, nhưng cần đo đạc cụ thể qua các chỉ số như mức đầy diều để xác thực. Đồng hồ đo nước truyền thống thường không đủ nhạy trong giai đoạn này do lượng tiêu thụ rất nhỏ.
Chỉ khi các yếu tố từ nhiệt độ, thức ăn, dinh dưỡng chuyên biệt đến nước và quản lý mảng phụ trợ được kết hợp nhịp nhàng, gà con mới thực sự chuyển từ cá thể mong manh thành đàn gà năng suất cao, đáp ứng kỳ vọng của ngành chăn nuôi hiện đại. Úm chính xác không chỉ là một bước kỹ thuật, mà là nền tảng cho thành công bền vững trong toàn bộ chu kỳ nuôi.
Mi Lan
(Theo PoultryAsia)
