Quản lý trâu cái qua các giai đoạn chờ phối
Trâu là động vật đơn thai vì vậy rất ít trường hợp sinh đôi (chỉ dưới 1%). Sự sinh sản của trâu cũng mang tính mùa vụ khá rõ rệt, trâu động dục tập trung vào mùa thu đông (từ tháng 8 đến tháng 2 dương lịch năm sau), còn mùa hè nóng nực thì tỷ lệ động dục thấp hơn.
Tuyệt đối không để những trâu đực có quan hệ huyết thống hoặc tầm vóc bé nhảy trực tiếp cho trâu cái.
Với trâu cái được phối giống 1 – 2 lần mà không mang thai thì cần kiểm tra xác định nguyên nhân để có biện pháp can thiệp phù hợp.
Ảnh: Maxresdefault
Chú trọng dinh dưỡng
Nếu trâu cái được ăn khẩu phần đầy đủ dinh dưỡng sẽ động dục đều đặn theo đúng chu kỳ tính. Sau thời gian 3 tháng đẻ nuôi con có trên 85% số cá thể động dục trở lại với chu kỳ 21 – 23 ngày/lần, đồng thời biểu hiện rõ các đặc trưng về tính.
Nhu cầu dinh dưỡng của trâu cái chờ phối và chửa trong nông hộ: Từ 30 – 35kg cỏ tươi, 2 – 3kg thức ăn ủ chua, cỏ khô, 1 – 1,5kg thức ăn tinh/ngày, bổ sung tảng đá liếm khoáng treo đầu chuồng liên tục để bổ sung vi lượng. Đối với trâu cái nuôi con ở giai đoạn sơ sinh đến 6 tháng tuổi cần bổ sung thêm 1,5 – 2 kg thức ăn tinh.
Lưu ý: Nếu nuôi nhốt trâu cái phải bổ sung khoáng vi lượng. Nếu thiếu khoáng vi lượng trâu sẽ khó động dục trở lại.
Phát hiện trâu cái động dục và xác định thời điểm phối giống
Để việc phát hiện trâu cái động dục chính xác và hiệu quả, bà con cần có sổ sách ghi chép các số liệu sinh sản như lứa tuổi trâu, lứa đẻ, ngày trâu đẻ, khối lượng nghé sơ sinh, thời gian nuôi con.
Trâu cái động dục sẽ có các quá trình biểu hiện khác thường như thỉnh thoảng kêu rống, thích gần trâu khác có khi nhảy trâu cái khác hoặc đứng cho trâu cái khác nhảy. Trâu đi tiểu ít nhưng nhiều lần, âm hộ sưng mọng hơn, niêm mạc hồng, niêm dịch ra nhiều (rất dễ phát hiện khi soi ban đêm và sáng sớm lúc trâu cái nằm nghỉ hoặc nhai lại).
Khi thấy một trong những biểu hiện trên, cần nhốt trâu lại theo dõi, lúc nào trâu ở trạng thái mề ì, dịch không chảy ra nữa thì liên lạc với dẫn tinh viên để họ kiểm tra kỹ lưỡng hơn và phối giống kịp thời.
Sau khi phối giống để trâu cái ổn định, người nuôi phải tách riêng với những con đực khác từ 1 – 2 ngày. Đồng thời ghi vào sổ theo dõi, nếu quá 40 ngày mà trâu không có biểu hiện động dục trở lại thì có khả năng là trâu đã đậu thai.
Biện pháp kỹ thuật của dẫn tinh viên
Dẫn tinh viên phải nắm vững quy trình bảo quản tinh, tinh phải liên tục ngập sâu trong nitơ lỏng, khi lấy ra sử dụng phải giải đông ở 380C trong vòng 15 giây và sử dụng ngay không để quá 15 phút bên ngoài.
Dẫn tinh viên phải thường xuyên được đào tạo, tập huấn nâng cao tay nghề. Nếu dẫn tinh viên có trình độ tay nghề cao thì khi kiểm tra bộ phận sinh dục trâu cái xem độ cứng, mềm cổ tử cung có thể xác định được thời điểm phối giống thích hợp nhất.
Phải vô trùng dụng cụ khi phối giống để tránh gây viêm nhiễm bộ phận ở sinh dục trâu cái.
Nếu áp dụng đồng bộ các biện pháp trên sẽ nâng cao hiệu quả của công tác thụ tinh nhân tạo cho trâu trong nông hộ, nhanh chóng lai tạo và cải tạo đàn trâu địa phương có năng suất, chất lượng cao hơn, có khả năng đáp ứng và theo kịp tiến trình hội nhập hiện nay.
Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị
